พระเกี้ยว หรือ จุลมงกุฎ เป็นศิราภรณ์ประดับพระเกศาหรือพระเศียรของพระราชโอรสและพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์ และเป็นพิจิตรเลขาประจำรัชกาลในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทั้งนี้เพราะ พระนามาภิไธยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น คือ "จุฬาลงกรณ์" ซึ่งแปลว่า เครื่องประดับศีรษะ หรือ จุลมงกุฎ ซึ่งมีความหมายเชื่อมโยงกับพระนามาภิไธยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว นั่นคือ "มงกุฎ" อีกทั้ง พระปรมาภิไธยในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ยังมีหมายความว่า "พระจอมเกล้าน้อย" อีกด้วย เมื่อพระนามาภิไธยเดิมและพระปรมาภิไธยเดิมของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีความหมายว่าพระเกี้ยว หรือจุลมงกุฎ จึงได้ใช้พระเกี้ยวหรือจุลมงกุฎวางบนเบาะ เป็นพิจิตรเลขาประจำรัชกาลของพระองค์
สถาบันการศึกษาที่ใช้พระเกี้ยวเป็นสัญลักษณ์
การใช้พระเกี้ยวเป็นเครื่องหมายประจำสถาบันการศึกษานั้น มีมาตั้งแต่สมัย "โรงเรียนฝึกหัดข้าราชการพลเรือน" โดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้อัญเชิญพระเกี้ยวเป็นเครื่องหมายหน้าหมวกของนักเรียน ต่อมาเมื่อโรงเรียนฝึกหัดข้าราชการพลเรือน เปลี่ยนชื่อเป็น "โรงเรียนมหาดเล็ก" ก็ได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้อัญเชิญพระเกี้ยวเป็นเครื่องหมายของโรงเรียน หลังจากนั้นเมื่อโรงเรียนมหาดเล็กเปลี่ยนชื่อเป็น"โรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว" สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตใช้ตราพระเกี้ยวเป็นสัญลักษณ์ประจำโรงเรียนข้าราชการฯ ซึ่งต่อมา ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ก็ยังคงได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ใช้ตราพระเกี้ยวเป็นเครื่องหมายประจำมหาวิทยาลัย ตราบจนถึงปัจจุบัน โดยสถานศึกษาที่ใช้พระเกี้ยวเป็นสัญลักษณ์ เช่น
สถาบันอุดมศึกษา
- จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
- โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย และโรงเรียนในเครือ
- โรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร
- โรงเรียนราชวิทยาลัย(หรือโรงเรียน ภ.ป.ร. ราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์)ในปัจจุบัน
- โรงเรียนเบญจมราชาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์
- โรงเรียนวัดบวรนิเวศ
- โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
- โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- โรงเรียนสาธิต ฝค.ตอ. / วศ.ปทุมวัน / มศว ปทุมวัน (ตราพระเกี้ยวธรรมจักร พ.ศ. 2497-2517)
- โรงเรียนบาลีเตรียมอุดมศึกษา มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
- โรงเรียนหอวัง และโรงเรียนในเครือ
- โรงเรียนบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) และโรงเรียนในเครือ
- โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาพัฒนาการ และโรงเรียนในเครือ
- โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาน้อมเกล้า และโรงเรียนในเครือ
- โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ภาคใต้
- โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
- โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ภาคเหนือ
- โรงเรียนเบญจมราชานุสรณ์
- โรงเรียนเบญจมราชูทิศ จังหวัดจันทบุรี
- โรงเรียนเบญจมราชูทิศ จังหวัดปัตตานี
- โรงเรียนเบญจมราชรังสฤษฎิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา
- โรงเรียนเบญจมเทพอุทิศจังหวัดเพชรบุรี
- โรงเรียนเบญจมราชูทิศ ราชบุรี
