ผู้คนมักมีปัญหาในการเข้ากับผู้อื่่น มิใช่หรือ? และแม้ว่าพวกเราส่วนมากคิดว่าตัวเองเป็นคนใจกว้าง ก็ให้เราถามตัวเองอย่างซื่อสัตย์ดูซิว่า-คนใจแคบหรือดันทุรังคือ คนอื่น เสมอไปไหม?
ใจเปิดคืออะไร ?
ใจเปิด คือใจที่ปราศจากโซ่ตรวนแห่งความมีอคติ . แต่กับใจปิดพจนานุกรมเล่มหนึ่งได้นิยามไว้ว่า " การตัดสินในเชิงที่เห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยถูกกำหนดไว้ล่วงหน้า โดยไม่ตรวจสอบเท่าที่ควร เป็นการตัดสินโดยอาศัยพื้นฐานอื่นฯ นอกจากเหตุผลหรือความยุติธรรม โดยเฉพาะความเห็นที่คิดไว้ก่อน หรือลำเอียงไม่ชอบอีกฝ่ายหนึ่ง " ที่จริงการวินิจฉัยและการตัดสินใจนับว่าเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับชีวิต แต่การตัดสินใจที่ทำ โดยไม่ตรวจสอบเท่าที่ควร แต่กลับอาศัยพื้นฐานอื่นฯ นอกจากเหตุผลหรือความยุติธรรมก็เป็นหลักฐานว่าจิตใจนั้นปิด.
อนึ่ง การมีจิตใจเปิดนั้นหมายความว่าตอบรับต่อข้อมูลและความคิดใหม่ฯ เต็มใจจะตรวจสอบประเมินผลข้อมุล โดยปราศจากทัศนะอคติ. โดยเก็บรวบรวมเอาสิ่งที่คุ้มค่าและปฏิเสธสิ่งที่ไม่คุ้ม เราก็จะลงความเห็นได้แน่นอนบนพื้นฐานที่มั่นคงและยังเปิดใจไว้เพื่อแก้ไขความเข้าใจภายหลังหากมีข้อมูลใหม่เพิ่มเข้ามา.คนที่รู้สึกว่าตนเรียนรู้ทุุกอย่างแล้ว ย่อมแน่ใจได้ว่า ทัศนะเช่นนี้คงกีดกันเขาไว้จากการเรียนรู้มากขึ้น.
ทำไมผู้คนจึงมีใจปิด
อาจเพราะขาดความรุ้ เขาอาจรู้น้อยในหัวเรื่องหนึ่งหรือได้รับข้อมูลมาแบบบิดเบือนขาดข้อเท็จจริงเพื่อจะลงความเห็นได้อย่างถูกต้อง.คัวอย่างเช่น.-ถ้าคุณคิดและมั่นใจว่าทุกคนจากภาคใต้เป็นคนดุ ก็ลองถามตัวเองดุว่า คุณเองรู้จักคนใต้สักกี่คน? เพัยงพอที่จะตัดสินอีกหลายล้านคนอย่างนั้นไหม? บางทีถ้าคิดอย่างถี่ถ้วนจะทำให้คุณรู้ว่า มีคนดุจากภาคกลาง ภาคอีสานหรือภาคเหนือมากกว่าที่คุณพบจากภาคใต้ก็ได้.
อาจเพราะขาดความสนใจหรือไม่เต็มใจที่จะพิจารณาเรื่องราว ซึ่งเป็นข้อบ่งชี้ถึงความไม่แน่นอนหรืือช่างสงสัย.ยกตัวอย่าง ถ้าเราไม่สามารถแก้ต่างให้กับทัศนะความเชื่อทางศาสนาของเรา เราอาจรู้สึกเกรี้ยวกราดต่อผุ้ที่ท้าทายความเชื่อของเรา มิใช่การโต้แย้งด้วยเหตุผล แต่ด้วยคำพูดเลอะเทอะและเสียดสี ซึ่งส่อถึงความมีอคติและใจปิดนั่นเอง.
อาจเพราะความปรารถนาอันเห็นแก่ตัว เพื่อจะรักษาความได้เปรียบบางอย่าง ซึ่งถ้าใจเปิด อาจทำให้เขาต้องสูญเสียสิ่งนั้นได้. เช่น ในบางประเทศกลุ่มเชื้อชาติอาจถูกกดขี่เพื่อกลุ่มอื่นฯจะได้ผลประโยชน์บางประการ.เพราะไม่ต้องการแบ่งปันสิ่งนั้นแก่กลุ่มอื่น กลุ่มที่มีอภิสิทธิ์จึงยึดอคติที่ว่า "เราดีกว่าพวกเขา" โดยปิดใจ ต่อหลักฐานที่ถูกต้องทั้งสิ้น.
ผลประโยชน์ของการมีใจเปิด
1.ส่งเสริมให้จิตใจเจริญเติบโต ประมาณกันว่าสมองมนุษย์อยู่ในวิสัยที่สามารถจดจำได้ถึง หมื่นเท่าของเนื้อหาที่บรรจุอยู่ในสารานุกรมบริเทนนิกา เหตุใดจึงจะปิดกั้นความสามารถนี้โดยปล่อยให้ใจปิดจำกัดความรู้นี้เสีย. ใจปิดยังระงับความเจริญของจิตใจ ซึ่งเป็นอันตราย เพราะใจปิดไม่สามารถแก้ไขความคิดที่ผิดหรือทัศนะที่ไม่เหมาะสมได้. กับอีกฝ่ายหนึ่ง ใจเปิด นำไปสู่ความอาวุโสและความสมดุลด้านจิตใจมากกว่า.ช่วยเราให้ขยายรากฐานซึ่งจำเป็นสำหรับทัศนะและการตัดสินใจของเรา.ดังนั้นเราจึงจะมีโอกาสตัดสินใจได้อย่างถุกต้อง.
2.ส่งเสริมให้เกิดสัมพันธภาพที่ดี ใจเปิดจะป้องกันมิให้เราด่วนตัดสินเรื่องราวจนกว่าจะมีหลักฐานครบทุกประการ.นั่นจะป้องกันที่จะไม่พูดโพร่งฯ -สุภาษิตข้อหนึงกล่าวว่า "ผุ้ที่ให้คำตอบก่อนได้ยินเรื่องก็เป็นการโฉดเขลา และเป็นความน่าละอายแก่ตน" นับว่ายากจริงฯที่จะมีสัมภาพกับคนใจแคบซึ่งมองทุกสิ่งจากทัศนะของตัวเอง.กระนั้น ใจเปิดก็ใช่ว่าจะเปิดกว้างเสียจนมองข้ามหลักศีลธรรมและยอมรับทัศนะที่ว่า "อะไรก็ได้" แต่่โดยพยายามเข้าใจคนด้วยใจเปิด จึงไม่ยอมให้กับการกระทำผิดของเขา. เราเพียงแต่จะรู้ว่าทำไมเขาคิดและกระทำอย่างนั้น.มีเหตุผลพอบรรเทาโทษไหม? อาจจะจากภูิมิหลังที่ได้รับการเลี้ยงดูหรือสภาพแวดล้อมของเขาไหม? อาจเพราะขาดความรู้ไหม? โดยมีใจเปิดต่อความผิดและข้ออ่อนแอของคนอื่น ก็จะช่วยเราร่วมรู้สึกกับใจเขาใจเราง่ายขึ้น.การมีใจเปิดจะทำให้สัมพันธภาพเต็มไปด้วยความหมาย.
3.ช่วยในการแก้ไขปัญหา เพื่อปัญหาจะได้รับการจัดการ เราต้องเต็มใจยอมรับเอาคำแนะนำอันฉลาด สุภาษิตอีกข้อหนึ่งบอกว่า..."ถ้าปราศจากการปรึกษาหารือ แผนการก็ล้มเหลว แต่หากมีผู้แนะนำมากฯ แผนงานนั้นก็สำเร็จได้. ใจเปิดช่วยเราให้ยอมรับคำแนะนำของผู้ที่อยู่รายรอบ ผู้ซึ่งเราทำงานและคบหาด้วย.การทำอย่างนี้ทำให้สัมฤทธิ์ผลและประสบความสำเร็จ.ใจเปิดจะช่วยเรารับคำแนะนำโดยทางตัวอย่าง แม้ผู้ให้คำแนะนำเองอาจไม่รุ้ข้อนั้นด้วยซ้ำ. ถูกแล้ว เราย่อมได้ประโยชน์อย่างมากมายโดยที่ไม่ปิดใจต่อความคิดและความประพฤติของคนอื่นฯ. โดยเปิดใจอออกใคร่ครวญดูุว่า "ความประพฤติของเขาจะปรากฎผลเช่นไร?" เราก็อาจเลียนแบบหรือหลีกเลี่ยงวิถีทางปฏิบัติของเขา.แล้วแต่กรณีไป.
4.ส่งเสริมให้มีสุขภาพดีขึ้น เมื่อมีใจเปิด เราจะไมตำหนิวิธีการบำบัดอย่างใดอย่างหนึ่งเพียงแต่เพราะเห็นว่าเป็นวิธีผิดธรรมดาหรือนอกแบบแผน.เราจะเรียนรู้เช่นกันว่า การรักษาอาจได้ผลดีกับคนหนึ่ง แต่ไม่ได้ผลกับคนอื่นฯ. ฉะนั้น ถึงแม้เราจะระมัดระวังพอควร ใจเปิดจะทำให้เรามีโอกาสที่จะเลือกเอาวิธีการบำบัดรักษาได้หลายทางมากกว่าใจปิด. ใจเปิดช่วยเราให้มีทัศนะแจ่มใสเบิกบาน. ใจปิดเป็นพิษเพราะความมีอคติและความเกลียดชัง.เพราะฉะนั้นจึงขาดความรัก และเกิดผลเสียหายต่อสุขภาพ. ดังที่นักวิทยาศาสตร์คนหนึ่งบอกว่า..."เกลียดกันนั้นง่ายกว่า แต่รักกันจะมีสุขภาพดีกว่า" ถูกแล้ว การแพทย์สมัยใหม่ค้นพบความจริงดังที่สุภาษิตข้อหนึ่งกล่าวไว้ที่ว่า..."ใจที่สงบเป็นความจำเริญชีวิตฝ่ายกาย และใจที่ร่าเริงเป็นเหมือนโอสถวิเศษ."
5.ได้กำไรชีวิต จำคราวที่คุณเป็นเด็กได้ไหม ชีวิตตอนนั้นน่าตื่นเต้นจริงฯ. ตามปกติ ก็จะเปิดใจพร้อมรับความประทับใจใหม่ฯ คุณไม่รุ้ว่าความมีอคติหมายความว่าอย่างไร? แต่ตอนนี้คุณยังรักษาทัศนะใจเปิดต่อสิ่งใหม่ ฯเหมือนแต่ก่อนนั้นไหม? หรือคุณเป็นเหมือนนักเดินทางชาวต่างชาติที่บ่นว่า เขาไม่สามารถหาอาหารทานแบบที่เคยซินเมื่ออยุ่ที่บ้านได้ . แน่ละการระวังเรื่องอาหาร-เครื่องดื่มบางอย่างเพื่อสุขภาพก็นับว่าจำเป็น.แต่นอกจากเรื่องนั้นแล้ว อะไรกีดกันคุณมิให้ลองลิ้มรสอาหารท้องถิ่นดูบ้างล่ะ? ชาวท้องถิ่นรับประทานอาหารนั้นกันเป็นเวลานานหลายปี คุณอาจนึกเสียดายที่ไม่ได้ลองเสียแต่แรกก็ได้. และคุณรุ้สึกอย่างไรเกี่ยวกับประเพณีของชาวต่างชาติ? จากทัศนะของคุณประเพณีนั้นอาจดูแปลก แต่แปลก ก็มิได้หมายความว่าด้อยเสมอไป คนใจปิดนั่นเองที่คิดว่า" วิธีของฉันในการทำสิ่งต่าง ฯ ดีกว่า" ดังนั้น ถึงแม้ว่าคุณอาจยังชอบรับประทานอาหารด้วยซ้อนกับส้อมมากกว่าตะเกียบ คุณจะได้กำไรชีวิตเมื่อคุณหัดกินด้วยตะเกียบ. ทำไมคุณจะทำให้ตัวเองพลาดโอกาสที่จะคบหากับคนเชื้อชาติอื่น เนื่องจากที่วิถีชีวิตของเขาอาจจะต่างออกไป.? ชีวิตจะมีความหมายยิ่งขึ้นมิใช่หรือ ถ้าคุณเปิดใจออกเพื่อชื่นชมกับความหลากหลายได้เต็มที่ในสังคมมนุษย์.
