นพรัตน์ นวรัตน์ นพเก้า หรือ แก้วเก้าประการ เป็นอัญมณี 9 ชนิดอันได้แก่ เพชร ทับทิม มรกต บุษราคัม โกเมน ไพลิน ไข่มุก เพทาย และไพฑูรย์ ที่ถือกันว่าถ้าผู้ใดมีไว้ครอบครองครบทั้งหมดก็จะถือเป็นสิริมงคลอย่างสูงสุด ซึ่งเป็นความเชื่อของผู้คนที่มีมาแต่โบราณกาลที่เชื่อกันว่าอัญมณีหรือเพชรพลอยทั้ง 9 ชนิดที่เรียกว่า “ นพรัตน์ ” นั้น ถือเป็นสัญลักษณ์ของดาวนพเคราะห์ และถือเป็นของสูงเป็นสิริมงคลแก่ผู้ที่เป็นเจ้าของ ใครมีไว้ครอบครองล้วนแล้วแต่จะเจริญรุ่งเรืองด้วยประการทั้งปวง ดังคำกลอนในตำรานพรัตน์ที่ว่าไว้ดังนี้
เพชรดีมณีแดง หมายถึง เพชร (Diamond)
เขียวใสแสงมรกต หมายถึง ทับทิม (Emerald)
เหลืองใสสดบุษราคัม หมายถึง บุษราคัม (Yellow Sapphire)
แดงแก่ก่ำโกเมนเอก หมายถึง โกเมน (Garnet)
สีหมอกเมฆนิลกาฬ หมายถึง ไพลิน (Blue Shapphire)
มุกดาหารหมอกมัว หมายถึง ไข่มุก (Pearl or Moonstone)
แดงสลัวเพทาย หมายถึง เพทาย (Zircon)
สังวาลสายไพฑูรย์ หมายถึง ไพฑูรย์ (Chrysberyl Cat’s eye)
อ้างอิง : สถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน)
