Pausanias (Greek = Παυσανίας) (อ่านว่า พอ-เซ-นิ-อัส), เป็นแม่ทัพสปาร์ตาคนหนึ่งในราว ๕๐๐ ปี ก่อนค.ศ. เป็นหลานคนหนึ่งของกษัตริย์ ลิโอนิดัสที่ ๑ (Leonidas I) และรับตำแหน่งเป็นผู้สำเร็จราชการของกษัตริย์ ไพลส์ตาร์ชัส บุตรชายของลิโอนิดัสที่ยังเด็กอยู่ ในฐานะเป็นอา เขาได้ชื่อว่า เป็นผู้นำชัยชนะในการยุทธ์ที่พลาทีอา ปี ๔๗๙ ก่อนค.ศ. และเป็นผู้นำของพันธมิตรเฮเลนิค (Hellenic League) ในการต่อต้านการรุกรานของเปอร์เซีย ในระหว่างสงครามกรีก-เปอร์เซีย
หลังชัยชนะของกรีกที่พลาทีอา และในการยุทธ์ที่มิคาลิ, พวกสปาร์ตาก็ไม่สนใจในเรื่องการเคลื่อนไหวเพื่ออิสรภาพของรัฐอิสระต่างๆ ของชาวกรีกในเอเซียไมเนอร์ และเมื่อปรากฏชัดเจนว่า หากสปาร์ตาถอนตัว, เอเธนส์ขึ้นมามีอิทธิพลเหนือกลุ่มพันธมิตรเฮเลนิคแทน สปาร์ตาจึงส่งพอเซนิอัส กลับไปเป็นผู้นำกองทหารพันธมิตรฯ อีก
เสียงสาปจากเทพีแห่งวิหารทอง (Brazen House)
ในปี ๔๗๘ ก่อนค.ศ. พอเซนิอัส ถูกสงสัยว่าแอบติดต่อกับเปอร์เซีย จึงถูกเรียกตัวกลับสปาร์ตา, อย่างไรก็ตาม เขาสามารถพ้นจากข้อกล่าวหาและจากสปาร์ตามาพร้อมกับทหารและเรือไทรเรเม่อีกลำหนึ่งจากเฮอร์มิอานี่ (Hermione) จากนั้นเขาได้จู่โจมเข้ายึดไบแซนเตียม (Byzantium) ได้ และปลดปล่อยเชลยสงครามซึ่งบางคนเป็นเพื่อนของกษัตริย์เปอร์เซีย เขาได้ส่งสาส์นถึงกษัตริย์ เซอร์ซิส ว่าถ้าให้ในสิ่งที่เขาปราถนาได้คือ การแต่งงานกับเจ้าหญิงเปอร์เซีย แล้วเขาจะช่วยให้เปอร์เซียได้ครองทั้งสปาร์ตาและดินแดนกรีกอื่นๆ หลังจากได้รับราชสาส์นตอบกลับมาจากกษัตริย์เปอร์เซีย พอเซนิอัสก็เริ่มวางแผน เพื่อนชาวสปาร์ตาหลายคนของเขาเริ่มเห็นเขาแปลกไป เขาเริ่มแต่งตัวและใช้ชีวิตแบบชาวเปอร์เซีย เพื่อนชาวสปาร์ตาหลายๆ คนของเขาเริ่มหันมาเข้าข้างเอเธนส์ เพราะพอเซนิอัสเริ่มแสดงความยะโสโอหัง. สปาร์ตาเรียกตัวเขากลับอีกครั้ง ซึ่งเขาก็กลับทันทีเพราะไม่ต้องการให้ทางเปอร์เซียทราบข่าวนี้ เพราะอาจทำให้เขาต้องมีปัญหามากขึ้น ขณะเดินทางกลับทางสปาร์ตานำเข้ากลับในฐานะนักโทษที่ต้องถูกพันธนาการ แต่ก็ปลดเครื่องพันธนาการตอนหลังเพราะถึงอย่างไรเขาก็มีฐานะเป็นราชวงศ์คนหนึ่ง พวกที่เคยเป็นทาสบางคนยังยินดีจะช่วยเหลือเขาด้วยซ้ำหากเขาคิดจะก่อกบฎ เพราะเขาเป็นคนปลดปล่อยคนเหล่านั้นให้เป็นเสรีชน คนนำสารระหว่างเขากับกษัตริย์เซอร์ซิสยีนยันว่าข้อกล่าวหานั้นเป็นจริง เพราะเขาแอบเปิดอ่านจดหมายและราชสาส์นเหล่านั้น เมื่อหลักฐานมัดแน่น พวกสปาร์ตาจับกุมขณะที่พอเซนิอัสเดินอยู่กลางถนนในที่ชุมชน เขาดิ้นหลุดและวิ่งหนีเข้าไปในวิหารทอง(วิหารของเทพีอาร์ทิมิส) พวกผู้พิพากษาปิดล้อมเขาไว้ปล่อยให้หิวโหยอ่อนแรงจนเกือบตายจึงส่งทหารเข้าไปนำตัวเขาออกมา แล้วเขาก็สิ้นชีวิตข้างนอกวิหารนั้นเอง หลังจากการจัดการศพและสร้างสุสานของเขาไว้ใกล้ๆ กับวิหารของอพอลโลที่เดลฟี เทพอพอลโลได้มีนิมิตรสั่งให้ไปสร้างสุสานของพอเซนิอัสไว้ตรงที่เขาสิ้นชีวิต (Thucydides 1.128-136) ซิม่อน (Cimon) และเอเธนส์ก็ขึ้นเป็นผู้นำกลุ่มพันธมิตรและแยกตัวออกมาตั้งกลุ่มพันธมิตรดีเลี่ยน (Delian League)
บุตรของพอเซนิอัส คือ ไพลส์สโตอนัก (Pleistoanax) ได้ขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งสปาร์ตา ต่อจากกษัตริย์ ไพลส์ตาร์ชัส.
ภาพและที่มา www.bloggang.com
