พฤติกรรมเบี่ยงเบน (Deviance) คือ พฤติกรรม หรือความประพฤติที่แตกต่างไปจากบรรทัดฐานของกลุ่มโดยกลุ่มคนในสังคมเห็นว่าผิด หรือแตกต่างจากคนทั่วไป ผลของการกระทำมีตั้งแต่ส่งผลเพียงเล็กน้อยไม่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อสังคมจนกระทั่งพฤติกรรมที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อสังคมส่วนรวมอย่างรุนแรง โดยผู้มีพฤติกรรมเบี่ยงเบนจะได้รับโทษไม่เป็นทางการ โดยได้รับโทษเล็กน้อยหรือโทษเป็นทางการโดยได้รับโทษทางกฎหมาย มีนักสังคมวิทยาบางท่าน เช่น Emile Durkheim เห็นว่าพฤติกรรมเบี่ยงเบนไม่ได้ก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมเพียงด้านเดียว หากแต่ยังก่อให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมด้วย เช่น ทำให้คนในสังคมเห็นคุณค่าบรรทัดฐานของสังคม และทำให้เห็นถึงความเป็นหนึ่งเดียวของสังคมและนำไปสู่ความเปลี่ยนแปลง
ประเภทของพฤติกรรมเบี่ยงเบน
Bicsanz and Bicsanz ได้แบ่งพฤติกรรมเบี่ยงเบนไว้ดังนี้
- ความประพฤติไม่เหมาะสม ( Improper )
- การเป็นปรปักษ์ต่อผู้อื่น ( amtisocial behavior )
- ทำลายตัวเอง (Self destructive )
- ละเมิดกฎศีลธรรม ( Immoral )
- ทำลายสังคม ( Destructive to the society )
- ความผิดปกติของร่างกาย
นอกจากนี้ยังมีการแบ่งพฤติกรรมเบี่ยงเบนอีกรูปแบบหนึ่ง โดย Marshall B. Clinard ดังนี้
- อาชญากรรมและการกระทำผิดของเด็กและเยาวชน
- พฤติกรรมรักร่วมเพศ
- โสเภณี . เด็ก .ผู้ชาย
- การติดยาเสพติด
- การติดสุราเรื้อรัง
- ความผิดปกติทางจิต
- การฆ่าตัวตาย
- ความขัดแย้งในบทบาทของภาวะครอบครัว
- ความขัดแย้งในบทบาทและฐานะวัยชรา
- ความมีอคติต่อชนกลุ่มน้อย
