การพ่นสารเคมีเพื่อป้องกันและกำจัดแมลง มีวิธีที่จะปฏิบัติได้ ๒ วิธี คือ
๑. วิธีการพ่นสารเคมีตามตารางที่กำหนด ซึ่งเป็นวิธีที่ง่าย แต่อาจต้องสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายสูง อันตรายจากพิษของสารเคมีมีมาก แต่ก็เป็นวิธีที่เหมาะกับผู้ไม่คุ้นเคยกับแมลงและไม่มีกำลังคนพอในการตรวจไร่
๒. วิธีการพ่นสารเคมีเมื่อมีแมลงระบาด เป็นวิธีที่นิยมใช้กันทั่วไป เป็นการลดค่าใช้จ่าย และลดอันตรายจากพิษของสารเคมีฆ่าแมลงลงได้มาก เหมาะสำหรับผู้รู้จักแมลงดีพอสมควร และมีกำลังคนที่จะคอยตรวจดูไร่อยู่เสมอ การพ่นสารเคมีแบบนี้ อาศัยการตรวจไร่ นับแมลงเป็นหลักเกณฑ์ในการตัดสินใจว่า ควรจะพ่นยาหรือไม่ กสิกรต้องหมั่นออกตรวจไร่ของตนเองอย่างน้อยสัปดาห์ละ ๑-๒ ครั้ง เพราะว่าถ้าปล่อยไว้เกิน ๗ วัน ถ้ามีหนอนระบาดมาก หนอนจะโตเกินไปที่จะฆ่าด้วยสารเคมี สิ่งที่สำคัญ คือ กสิกรต้องรู้จักแมลงศัตรูฝ้ายแต่ละชนิดในวัยต่าง ๆ เป็นอย่างดี คำแนะนำนี้ เน้นหนักให้ปฏิบัติกับหนอนเจาะสมอฝ้ายอเมริกัน ซึ่งเป็นศัตรูที่สำคัญและมีปัญหามากที่สุดในปัจจุบัน
วิธีการตรวจไร่ เมื่อเดินลงในไร่ ขั้นแรกที่สุด ต้องกำหนดตัวอย่างที่จะตรวจนับต่อเนื้อที่แปลงฝ้ายก่อน มีหลักเกณฑ์ว่า ให้เก็บ ๑๐๐ ตัวอย่าง (๑๐๐ ต้น) ในเนื้อที่ไม่เกิน ๕๐ ไร่ ขั้นต่อไป คือ ให้ถือหลักว่า ต้องตรวจต้นฝ้ายให้กระจายทั่วทั้งแปลงฝ้าย ซึ่งอาจปฏิบัติได้โดยเดินทแยงมุม จากมุมใดมุมหนึ่ง เดินซิกแซ็ก เดินเป็นแถวหรือเดินเป็นรูปเลขแปดก็ได้ (ตามรูป)
การเลือกต้นฝ้ายเป็นตัวอย่างสุ่ม โดยกำหนดระยะทางจากต้นฝ้ายต้นหนึ่งถึงต้นฝ้ายอีกต้นหนึ่งที่กำหนดเอาไว้ ตัวอย่างเช่น กำหนดว่า ฝ้าย ๑๐ หลุม เลือกสำรวจเพียง ๑ ต้น อย่างไรก็ตาม ระยะทางที่กำหนดนี้ เมื่อเดินครบระยะทางต้องได้ ๑๐๐ ตัวอย่างพอดี อีกประการหนึ่ง ในการตรวจนับ ๑๐๐ ตัวอย่างนี้อาจปฏิบัติเป็นกลุ่มต้นฝ้าย กลุ่มละ ๕ ต้น จำนวน ๒๐ กลุ่มหรือกลุ่มละ ๑๐ ต้น จำนวน ๑๐ กลุ่มก็ได้ แต่ต้องให้แต่ละกลุ่มกระจายทั่วทั้งแปลงฝ้ายเช่นกัน
ในการสำรวจหนอนเจาะสมอฝ้าย ต้องตรวจนับหนอนตามดอก ปี้ สมอให้ทั่วทั้งต้น บันทึกจำนวนหนอนเอาไว้ แล้วเอาตัวเลขทั้ง ๑๐๐ ต้นมารวมกันเข้า ถ้าพบหนอนเกิน ๒๐ ตัว ในฝ้าย ๑๐๐ ต้นก็ให้พ่นยาตามตำรับต่าง ๆ ที่กล่าวมาแล้วข้างต้นทันที
