สมณศักดิ์ของพระสงฆ์ - ถามตอบที่ Sanook! Guru

                  ในอดีต   การตั้งสมณศักดิ์หรือการเลื่อนสมณศักดิ์ให้แก่พระราชาคณะในราชอาณาจักรไทยนั้น   เป็นพระราชอำนาจเฉพาะองค์พระมหากษัตริย์เท่านั้น เมื่อทรงพิจารณาเห็นว่าพระสมณะรูปใดที่มีความรู้แตกฉานในพระธรรมวินัย รอบรู้ในพระไตรปิฎก ทั้งนี้ด้วยพระวิจารณญาณที่ทรงไว้ซึ่งทศพิธราชธรรมมาตลอดทุกพระองค์ แต่ปัจจุบันการพิจารณาเสนอเลื่อนสมณศักดิ์เป็นหน้าที่ของกรมการศาสนา กระทรวงศึกษาธิการ ที่จะพิจารณาสำหรับพระภิกษุที่มีสมณศักดิ์ตั้งแต่พระครูชั้นประทวนขึ้นไป ส่วนการพิจารณาแต่งตั้งเลื่อนชั้นพระราชาคณะ   และการสถาปนาสมเด็จพระราชาคณะ เป็นอำนาจของฝ่ายเถรสมาคมที่จะร่วมกันพิจารณานำเสนอขึ้นขอพระราชทานพระกรุณาโปรดเกล้าฯ   ต่อไป   ซึ่งมีกำหนดในการรับพระราชทานเลื่อนและสถาปนาสมณศักดิ์ในวโรกาสสำคัญ ๆ อาทิ วันพระราชพิธีบรมราชาภิเษก   ซึ่งจะเรียกพระราชาคณะที่ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพิเศษในวันนี้ว่า “ พระราชาคณะฤกษ์ quot   นอกจากนี้มีในวโรกาสอื่น คือ วันเฉลิมพระชนมพรรษากับวันพระราชพิธีฉัตรมงคล สำหรับสมณศักดิ์ของพระภิกษุในราชอาณาจักรไทยปัจจุบัน   มี   ๘   ชั้น   คือ ๑ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช   เจ้า สกลมหาปริณายก ๒ สมเด็จพระราชาคณะ เจ้าคณะใหญ่ ชั้นสุพรรณบัฏ ๓ สมเด็จพระราชาคณะ เจ้าคณะรอง ชั้นหิรัญบัฏ ๔ พระราชาคณะชั้นธรรม ๕ พระราชาคณะชั้นเทพ ๖ พระราชาคณะชั้นราช ๗ พระราชาคณะชั้นสามัญ แบ่งออกเป็น ๔ ฝ่าย ๗ ๑ พระราชาคณะชั้นสามัญที่เป็นเปรียญ ๗ ๒ พระราชาคณะชั้นสามัญฝ่ายเทียบเปรียญ มีความรู้แต่ไม่สอบเปรียญ ๗ ๓ พระราชาคณะชั้นสามัญฝ่ายวิปัสสนา ๗ ๔   พระราชาคณะชั้นสามัญฝ่ายยก สมเด็จพระสังฆราชทรงแต่งตั้ง ๘ พระครู แบ่งออกเป็น ๓ ประเภท ๘ ๑ พระครูชั้นสัญญาบัตร พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้ง ๘ ๒ พระครูชั้นฐานานุกรม พระราชาคณะแต่งตั้ง ๘ ๓ พระครูชั้นประทวน คณะสงฆ์แต่งตั้ง เพราะได้ทำคุณประโยชน์ต่อพระศาสนาและประเทศชาติ                   สำหรับพระครูชั้นฐานานุกรมนั้น พระราชาคณะแต่งตั้งสมเด็จพระสังฆราช เจ้า จนถึงพระราชาคณะชั้นราช เมื่อได้รับพระราชทานสมณศักดิ์แล้วจะมีสิทธิ์และอำนาจแต่งตั้งพระครูชั้นฐานานุกรมของท่านได้ตามลำดับ   ทว่าเรื่องนี้มีรายละเอียดมาก คุณอภิชาติโปรดหาอ่านจากหนังสือ “ ตาลปัตร และเครื่องประกอบสมณศักดิ์ ” โดย ณัฏฐภัทร   จันทวิช   กรมศิลปากรจัดพิมพ์ “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”