การที่จะค้นหามะเร็งได้ในขณะที่ยังไม่มีอาการหรือวินิจฉัยมะเร็งได้ในระยะที่เพิ่งเริ่มเป็น มีความสำคัญมาก และจะต้องอาศัยความร่วมมือจากประชาชนผู้ป่วยเป็นอย่างมาก นอกเหนือไปจากความสามารถของแพทย์และการพัฒนาก้าวหน้าในด้านเครื่องมือตรวจทางการแพทย์
ก. การตรวจเพื่อค้นหามะเร็งในระยะเริ่มเป็นการเอาใจใส่และสนใจสุขภาพของตนเอง โดยมีการตรวจร่างกายประจำปี โดยการไปตรวจที่คลินิกมะเร็งแรกเริ่มตามโรงพยาบาลหรือสถาบันต่างๆ เช่น ในผู้ชายอายุเกิน ๓๐ ปีขึ้นไปควรจะไปถ่ายภาพรังสีของปอดปีละครั้ง หรือในหญิงอายุเกิน ๒๕ ปีขึ้นไป ควรจะได้รับการตรวจเต้านม และตรวจมะเร็งปากมดลูกโดยวิธีแปปสเมียร์** (Pap smear) ปีละครั้ง เพราะเป็นวัยที่มีโอกาสเป็นมะเร็งได้ง่าย ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์และไปพบตามที่แพทย์นัดทุกครั้ง
ข. การตรวจเพื่อวินิจฉัยมะเร็งเมื่อเริ่มมีอาการแล้ว โดยเฉพาะเมื่อมีอาการของสัญญาณอันตราย ๗ ประการของโรคมะเร็ง หรือมีสิ่งผิดปกติเกิดขึ้นในร่างกายควรรีบปรึกษาแพทย์โดยเร็ว การตอบคำถามของแพทย์โดยละเอียด และตามความจริงจะช่วยให้แพทย์วินิจฉัยได้เร็วยิ่งขึ้น
ในกรณีที่แพทย์สงสัยว่าจะเป็นมะเร็ง ควรมอบความไว้วางใจและให้ความร่วมมือกับแพทย์ การที่แพทย์จะตัดสินใจกระทำวิธีการตรวจใดๆ เพื่อการวินิจฉัยโรคมะเร็งอย่างแน่นอนและแม่นยำ การกระทำนั้นๆ ย่อมจะไม่มีอันตรายต่อผู้ป่วย แต่กลับจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยเองเสมอ
** แปปสเมียร์ คือ การขูดเอาเซลล์บริเวณปากมดลูกไปตรวจหาเซลล์มะเร็ง คำนี้ย่อมาจากชื่อของ ปาปานิโคลัว (George Papanicolaou, ค.ศ.๑๘๘๓-๑๙๙๒) แพทย์ชาวอเมริกัน ผู้ค้นพบวิธีการตรวจวิธีนี้เป็นท่านแรก ซึ่งเป็นการตรวจที่ไม่เจ็บปวดแต่ประการใด
