ปรากฏการณ์วินด์ เชียร์ (Wind shear) เกิดจากลักษณะของกระแสลมที่พัดอย่างแปรปรวน ณ ช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง โดยมีอยู่ 2 ลักษณะด้วยกัน ได้แก่
1.กระแสความเร็วลมแตกต่างกัน ระหว่างจุดหนึ่งมายังอีกจุดหนึ่ง ณ บริเวณดังกล่าวมีความเร็วลมต่างกัน อาทิ บริเวณด้านหัวรันเวย์ของสนามบินมีกระแสลมแรงที่ระดับ 50กิโลเมตรต่อชั่วโมง แต่ด้านท้ายสนามบินอยู่ที่ 10 กิโลเมตรต่อชั่วโมง มีผลต่อการควบคุมการบิน หากเครื่องยนต์ของเครื่องบินไม่มีกำลังแรงพอ กระแสลมทำให้เครื่องบินเสียการทรงตัวได้
2.ทิศทางของลมที่มีความแตกต่างกัน อาจจะเป็นทิศทางในแนวดิ่ง กระแสลมพัดขึ้นและลงในความเร็วที่แตกต่างกัน หรือกระแสลมที่พัดในแนวราบ ที่มีความเร็วแตกต่างกัน จะมีผลต่อการควบคุมการบินเช่นกัน
ปรากฏการณ์วินด์ เชียร์ ยังเป็นปัจจัยสำคัญทำให้เกิดหลุมอากาศ หรือฟ้าร้องฟ้าผ่าอย่างรุนแรง
ปรากฏการณ์วินด์ เชียร์ (Wind shear) มีอันตรายต่อเครื่องบินอย่างไร ?
ปรากฏการณ์วินด์ เชียร์ (Wind shear) คือการเปลี่ยนแปลงความเร็วและ/หรือทิศทางของลมในระยะสั้นๆ(ฉับพลัน) สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งแนวนอนนและแนวตั้งหรือเกิด พร้อมๆกันทั้งสองแนวบางครั้งเกิดร่วมกับปรากฎการณ์อุณหภูมิผกผันในระดับต่ำวินเชียร์เกิดขึ้นได้ทุกระดับความสูงโดยทำให้เกิด การเคลื่อนที่ของลมเป็นวงกลม (Eddies) ทำให้เกิดความปั่นป่วนอย่างรุนแรงตามความรุนแรงของวินเชียร์ วินเชียร์ที่กระทบกระเทือน และเป็นอันตรายมากต่อการบินได้แก่วินเชียร์ที่เกิดขึ้นในระดับต่ำๆ ซึ่งสูงจากทางวิ่งของสนามบินไม่เกิน 500 เมตร เป็นวินเชียร์ที่เกิดขึ้นในระดับต่ำๆ ใกล้กับทางวิ่งของสนามบิน
วินเชียร์เกิดจากการเคลื่อนที่ของอากาศในบรรยากาศชั้นหนึ่งเคลื่อนผ่านบรรยากาศชั้นหนึ่งที่อยู่ติดๆกันซึ่งมีตั้งแต่ขนาด เล็กๆที่เกิดจากลมกระโชกแรงๆจนถึงการไหลของมวลอากาศขนาดใหญ่ โดยเกิดจากปรากฎการณ์ทางธรรมชาติเหล่านี้อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือมากกว่าเกิดร่วมกันเช่นพายุฟ้าคะนอง แนวปะทะอากาศ ลมทะเลฯลฯ ซึ่งวินเชียร์ที่เป็นอันตรายต่อการบินบ้านเราจะเกิดจากพายุุ ฟ้าคะนองเท่านั้น การตรวจวินเชียร์เป็นการเตือนภัยไม่ให้เครื่องบินเข้าไปในบริเวณที่เป็นวินเชียร์ซึ่งจะถูกโยนตัวขึ้น-ลง จนนักบินไม่สามารถ ควบคุมเครื่องได้ ถ้ารุนแรงมากชิ้นส่วนของเครื่องบินอาจฉีกขาด ทำให้เครื่องตกได้
สภาพอากาศที่เอื้อให้เกิด wind shear
1. เมื่อร่องอากาศที่ต่างกัน มากกว่า 5 °C ( ร้อนและเย็น ) มาเจอกัน
2. บริเวณภูเขา เมื่อลมพัดผ่านยอดเขา ความเร็วของลมด้านปลายลม คือ ด้านที่ผ่านยอดเขามา จะมีความเร็วของลมที่ต่างกัน เนื่องจากกระแสลมมันปั่นป่วนม้วนตัว ( turbulence )
3. downbursts คือปรากฎการณ์ ที่เกิดขึ้นเนื่องจาก ลมที่เกิดจากฝนที่ตกเทลงมา ยังพื้น ทำให้เกิดกระแสร์ลม ที่มุ่งลงพื้นดินแล้ว หักออกพุ่งออกนอก
ผลของ wind shear ต่อการบิน
ก่อนอื่นอยากให้เราเข้าใจกันก่อนว่า เครื่องบินจะลอยในอากาศได้นั้น มันต้องมีความเร็วขั้นต่ำสุด ซึ่งเขาเรียกว่า stall speed หากเครื่องบิน บินต่ำกว่าความเร็วนี้ จะทำให้มีแรงยก ( lift ) ไม่พอ เครื่องก็จะตกลงมา ดังนั้นจะเห็นว่า เวลาเครื่องบินลงนั้น เครื่องบิน จะต้องบินด้วยความเร็วอันหนึ่ง กล่าวคือ เครื่องบิน จะร่อนลงเอง (ไม่มีแรงดันไปข้างหน้า)ไม่ได้
ทีนี้มาถึงปรากฎการณ์ ที่มี windshear ( ตามที่ผู้เชี่ยวชาญ กล่าวว่า เหตุการณ์ที่เพิ่งเกิด ที่ภูเก็ต กับ เครื่อง One To Go นั้น) อันนี้ "น่าจะ" มีผลสืบเนื่องมาจากการเกิด microburst
เป็นที่รู้กันว่า microburst นี้ เป็นสาเหตุอันสำคัญที่ก่อให้เกิด เครื่องบินตกขณะที่นักบินพยายามจะเอาเครื่องบินลง เป็นที่รู้กันว่า microburst นี้ เป็นพลังลมที่มีพลังที่รุนแรงมาก เมื่อมันกระทบดินแล้ว มันจะกระจายออกไปทุกทิศ
ดังนั้นโดยปกติ ขณะที่นักบินพยายามจะเอาเครื่องบินลง นักบินจะชลอความเร็วให้เหมาะสม เมื่อมาเจอกับ microburst เข้านักบินจะรู้สึกว่า เครื่องบินมีความเร็วมากไป ( หน้าจอ อ่านความเร็ว) อันเกิดจาก ความเร็วลม - microburst ที่พัดเข้ามาปะทะเครื่องในส่วนที่เขาเรียกว่า headwind หากนักบินที่มีประสพการณ์เกี่ยวกับ windshear น้อย ก็จะปรับให้เครื่องลดความเร็วลง เครื่องก็จะบินต่อไป ผ่านกลุ่มลม microburst นี้ ทันทีที่เครื่องบินผ่านกลุ่มก้อนลมที่เร็วแรง ความเร็วลมที่เครื่องบินอยู่ขณะนั้น ก็จะลดลงทันที กล่าวคือ เครื่องมาอยู่ในบริเวณที่เรียกว่า tailwind ลมที่พัดผ่านปีกเครื่องบินลดลง ( ตัวที่ทำให้เครื่องลอยตัวได้ ) ผลก็คือ แรงยก ( lift ) ก็จะลดน้อยลง ผลที่ตามมาก็คือ เครื่องจะถูกลดความสูงอย่างทันที( คือ เครื่องตกลงมาเลย) ฉนั้นจะเห็นว่า หากเครื่องบินอยู่ไกล้พื้น โอกาสที่นักบินจะแก้โดยเร่งเครื่องขึ้นก็จะน้อย ผลก็คือ เครื่องกระแทกพื้น
วิธีการแก้หรือสำหรับนักบินที่มีประสบการณ์สูง เมื่อเจอ windshear เขาจะเร่งเครื่องแทนที่จะลดความเร็วลง เพราะเมื่อเครื่องบินผ่าน downburst ไปแล้ว เครื่องยังมีความเร็วพอที่จะยังลอยตัวในอากาศได้ ในตอนที่ออกมาอยู่ในส่วน tailwind
ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก
คุณ nicola
https://board.obec.go.th/viewtopic.php?p=178863&sid=3b78c2840fa9bbd1d69095346e97c6a7
https://www.elecdesign.com/Files/29/8014/Figure_02.gif
www.wing21.rtaf.mi.th
www.matichon.co.th
