โรคของฝ้าย - อ่านสารานุกรมไทย

          ฝ้ายนอกจากจะเป็นพืชที่มีแมลงเป็นศัตรูรบกวนมากกว่าพืชไร่ชนิดอื่นๆ แล้ว ฝ้ายยังมีโรคที่เกิดจาก เชื้อไวรัส เชื้อบัคเตรี และเชื้อรา เข้ารบกวนอีกด้วย  โรคของฝ้ายในประเทศไทยที่นับว่าทำความเสียหายให้มากมีเพียงอย่างเดียว คือ โรคใบหงิก (leaf roll) ส่วนโรคอื่นๆ ที่ทำความเสียหายรองลงไป  ได้แก่ โรคสมอเน่าและโรคเน่าคอดิน ซึ่งเกิดกับฝ้ายต้นอ่อน          โรคที่ทำให้เกิดสมอฝ้ายเน่านี้  สาเหตุเกิดจากเชื้อโรคหลายชนิด ชนิดที่ทำความเสียหายให้แก่ฝ้ายได้มาก คือ โรคแบคทีเรียลไบลต์ (bacterial blight)  นอกจากนั้น ก็เป็นโรคสมอเน่าที่เกิดจากเชื้อราอีกหลายชนิด
          ก. โรคแบคทีเรียลไบลต์   เกิดจากเชื้อบัคเตรีที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า แซนโทโมแนส  มัลวาซีรัม สมิท (Xanthomonas malvacearum Smigh) เชื้อโรคนี้จะติดไปกับเมล็ดพันธุ์ และเจริญลุกลามได้  เมื่อมีความชื้นในอากาศสูงและมีแสงแดดน้อย

          อาการของโรค เกิดขึ้นตามส่วนต่างๆ ของต้นฝ้ายหลายแห่งด้วยกัน คือ
          ๑. เกิดขึ้นที่ใบ  เรียกว่า  แองกูลา ลีฟ  สปอต  (Angular leaf  spot)  ส่วนมากมักจะเกิดขึ้นที่เส้นใบ ทำให้เส้นใบและแผ่นใบมีรอยช้ำและแห้งไปในที่สุด  บางทีก็เกิดเป็นจุดๆ สีน้ำตาลที่แผ่นใบ แล้วขยายต่อไปยังเส้นใบ ทำให้เส้นใบแห้งตายกลายเป็นสีดำ
          ๒. เกิดขึ้นที่ก้านใบ  เริ่มแต่ฐานก้านใบไปยังตัวใบ ทำให้ก้านใบเน่าและแห้งตาย มีสีดำ เรียกชื่อว่า  แบลคอาร์ม (Black arm) และบางทีก็เกิดขึ้นที่ยอด  ทำให้ยอดเน่าและแห้งตาย  มีสีดำเช่นเกี่ยวกับก้านใบ  บางครั้งเกิดกับลำต้น ทำให้ลำต้นเน่าแห้งและตายในที่สุด
          ๓. เกิดขึ้นที่สมอ  เริ่มแรกจะเกิดเป็นจุดกลมๆ ฉ่ำน้ำ ที่ผิวเปลือกสมอดิบ แล้วค่อย ๆ ขยายตัวโตขึ้น  ทำให้เป็นช่องทางของเชื้อราอื่น ๆ เข้าทำลาย จึงทำให้สมอเน่าและแห้งร่วงไปทั้งสมอ

          การป้องกันและกำจัด มีวิธีการคล้ายกับโรคพืชชนิดอื่น ๆ คือ
          ๑. ทำลายเชื้อโรคที่ติดมากับเมล็ด โดยการคลุกด้วยยาเคมี เช่น ยาแคพแทน ในอัตรา ๖.๗ กรัม/เมล็ด  ๑ กิโลกรัม
          ๒. การใช้ฝ้ายพันธุ์ที่มีความต้านทานโรค ซึ่งขณะนี้ก็มีฝ้ายหลายพันธุ์ที่มีความต้านทานโรคนี้ โดยเฉพาะฝ้ายในสายพันธุ์รีบาต่าง ๆ และพันธุ์ศรีสำโรง ๓
          ข. โรคสมอเน่าอื่น ๆ ซึ่งเกิดได้จากเชื้อราหลายชนิดเท่าที่ตรวจพบมี  มาลัสเทลา  แอเรีย  บาทิสทา  ไลมา   (Malustela aeria, Batista  Lima)  วัสคอนซีลอส (Vasconcelos)  ไมโรทีคัม โรรีดัม  ทอด  (Myrothecoum  roridum,  Tode  exFr)  ฟิวซาเรียม  โมนิลิฟอม  เชลฟ์ (Fusarium  monilifome   Shelf)   ฟิวซาเรียม  ซีมี  เทกทัม  เบิร์ค  และ  เรฟ (Fusarium semitectum Berk & Rav) นิวโรสปอรา  ซิโทฟิลา แชร์ และ ดอดจ์  (Neurospora sitophila Shear & Dodge) เพสทาโลทิออฟซิสทิอี ซอว์ สเต (Pestalotiopsistheae   Sew  Stey)  โฟมาแลกทาเรีย ซัตโทไนนด์ (Phoma Sp. Westend  var Lactaria Suttonined) บอทริโอดิโพลเดีย ทีโอโบรมี  โฟมอพซิส มัลวาซีรัม  ดายด์ (Botryodiplodia  theobromae Pat. Phomopsis malvacearum Westend.  Died)
          เชื้อราเหล่านี้จะไม่เข้าทำลายสมอฝ้ายโดยตรง  แต่จะเข้าทำลายสมอฝ้ายโดยทางแผลที่เกิดขึ้น โดยมีแมลงหรือเชื้อบัคเตรีทำลายผิวเปลือกไว้ก่อน

          อาการของโรค เริ่มแรกจะเกิดเป็นจุดสีม่วงอมแดงขึ้นที่ผิวสมอซึ่งยังเขียวอยู่ อาจมีจุดเดียวหรือหลายจุด แล้วขยายตัวออกไป ทำให้สมอฝ้ายเน่าเป็นบางส่วน  หรือเน่าทั้งสมอก็ได้  ถ้าเน่าเป็นบางส่วนปุยฝ้ายที่ได้จะไม่ขาวสะอาด คุณภาพเสื่อมไป โรคสมอเน่าชนิดนี้มักจะระบาดในบางท้องที่ที่มีความชื้นในอากาศสูงและแสงแดดส่องเข้าไม่ถึง เช่น สมอรุ่นแรกที่อยู่ส่วนล่าง ซึ่งมีใบปกคลุมหนา

          การป้องกันและกำจัด  ได้แก่  การป้องกันโรคแบคทีเรียลไบลต์และการป้องกันแมลงไม่ให้เข้าเจาะสมอ