งูจงอาง (ภาษาอังกฤษ: King Cobra) นับว่าเป็นสัตว์เลื้อยคลานประเภทงูที่ความอันตรายมากที่สุด และสามารถพบได้เป็นจำนวนมากในประเทศไทย วันนี้เราจะพามาทำความรู้จักกับงูชนิดนี้กันให้มากขึ้น จะได้เป็นภูมิความรู้สำหรับคนที่มีความสนใจในด้านนี้ อีกทั้งยังเป็นเกร็ดข้อมูลสำหรับบุคคลทั่วไปไว้คอยระแวดระวังไม่ให้งูชนิดนี้เข้าสามารถเข้ามาทำร้ายตัวเอง หรือคนใกล้ตัวได้
งูจงอาง คือ งูที่มีพิษร้ายแรงขนาดใหญ่ จัดอยู่ในประเภทของสัตว์มีแกนสันหลังชั้นสัตว์เลื้อยคลาน มีความยาวโดยเฉลี่ย 6.5 - 8 เมตร เป็นงูพิษที่ขนาดความยาวที่สุดในโลก โดยเมื่อปี พ.ศ. 2468 ได้มีการจับงูจงอางที่มีความยาวมากที่สุดจนสามารถทำลายสถิติโลกได้ที่จังหวัดนครศรีธรรมราช มีความยาวถึง 9 เมตร เป็นงูจงอางไทย ลำตัวสีดำ มีน้ำหนักประมาณ 15 - 30 กิโลกรัม ลูกตาดำ กลม และหัวใหญ่กลม ทู่ ลำตัวเรียวยาว ว่ายน้ำเก่ง
งูจงอางสายพันธุ์ที่สามารถพบได้มากที่สุด คือ สีดำ สีเขียวอมเทา และสีน้ำตาล ส่วนสายพันธุ์ที่สามารถพบได้น้อยที่สุด คือ สีเขียวอ่อนเกือบขาว ใต้ท้องจะมีสีเหลืองจนเกือบขาว มีสีแดงเกือบส้มที่บริเวณใต้คอ พิษของงูจงอางจะมีผลกับระบบทางประสาทอย่างรุนแรง สามารถทำให้คน หรือสัตว์ที่ถูกกัดมีอัตราการเสียชีวิตได้สูงถึง 75% เนื่องจากปริมาณพิษที่ฉีดออกมาจากเขี้ยวงูมีมาก
ลักษณะของงูจงอาง
- งูจงอาง เป็นสัตว์เลื้อยคลานที่ไม่มีความแน่นอนในเรื่องของขนาดลำตัว และสีสันของเกล็ดอย่างชัดเจน นั่นอาจขึ้นอยู่กับแหล่งที่อยู่อาศัยและสภาพทางภูมิศาสตร์ ได้แก่
- งูจงอางที่มีถิ่นอาศัยอยู่ในแถบภาคใต้ของประเทศไทย จะมีขนาดลำตัวที่ใหญ่โตกว่างูจงอางในแถบภาคอื่นๆ รวมทั้งสีของเกล็ดก็มีความแตกต่างกันด้วย
- งูจงอางที่มีถิ่นอาศัยอยู่ในแถบภาคเหนือ จะมีเกล็ดสีเข้มจนเกือบดำ โดยมักจะเรียกกันว่า จงอางดำ และมีนิสัยดุร้ายกว่างูจงอางในแถบภาคใต้
- งูจงอางที่มีถิ่นอาศัยอยู่ในแถบภาคเหนือและภาคอีสาน จะมีสีเกล็ดเป็นลายตามขวาง มีลักษณะเป็นบั้งๆ เกือบตลอดทั้งตัว มีนิสัยดุร้ายเช่นเดียวกันกับงูจงอางในแถบภาคเหนือและภาคใต้ แต่มีขนาดลำตัวที่เล็กกว่า ว่องไวและปราดเปรียว
การสืบพันธุ์
งูจงอางจะมีการวางไข่ปีละ 1 ครั้ง โดยจะมีฤดูผสมพันธ์ที่แน่นอน คือในช่วงต้นฤดูร้อน เดือนมีนาคม - เดือนเมษายน ซึ่งในการวางไข่แต่ละครั้งจะมีจำนวนประมาณ 20 - 30 ฟอง สูงสุดคือ 45 ฟอง เมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์ งูจงอางตัวผู้จะเลื่อยเข้าไปหางูจงอางตัวเมียที่พร้อมสำหรับการผสมพันธุ์ โดยก่อนการผสมพันธุ์ในแต่ละครั้งนั้น ตัวผู้หลายๆ ตัวจะต่อสู้กันเพื่อแย่งชิงตัวเมีย มีทั้งฉกกัดกัน หรือใช้ลำตัวกอดรัดกัน พยายามทำให้คู่ต่อสู้เพลี่ยงพล้ำอยู่ด้านล่างให้อ่อนแรง เมื่อตัวใดอ่อนแรงก่อนก็จะยอมแพ้และเลื้อยหนีไป
แหล่งอาศัยของงูจงอาง
งูจงอางจะมีแหล่งอาศัยอยู่ในป่า ภูเขา หรือแหล่งน้ำลำธาร ตามบริเวณซอกหิน หรือในโพรงไม้ โดยสามารถอาศัยอยู่สูงกว่าระดับน้ำทะเลได้ถึง 2,000 เมตร อาจพบเห็นได้ในป่าไผ่ทึบ หรือบริเวณที่มีไผ่ต้นเตี้ยๆ เป็นจำนวนมาก มีการขยายพันธุ์ไปทั่วพื้นที่ทวีปเอเชียใต้ และพื้นที่ทางตอนใต้ของตะวันออก (ภาคใต้ของประเทศจีน) ความสามารถพิเศษอย่างหนึ่งของงูจงอาง คือสามารถขึ้นต้นไม้ได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งตามปกติแล้วงูจงอางมักจะชอบอยู่บนพื้นดินมากกว่าอยู่บนต้นไม้
งูจงอางล่าเหยื่อ
งูจงอางเป็นงูที่สามารถออกล่าเหยื่อได้ทั้งในเวลากลางวันที่มีแสงแดดไม่ร้อนจัด และในเวลาพลบค่ำ โดยจะออกหากินไปตามถิ่นอาศัยที่มีอาหารอยู่ชุกชุม งูจงอางจะมีอาหารเป็นงูด้วยกันเอง อาทิ งูทางมะพร้าว งูเห่า งูเหลือม งูหลาม งูน้ำ งูสามเหลี่ยม งูกินปลา งูทับสมิงคา งูเขียว และ งูจงอาง หรืออาจเป็นสัตว์ที่มีขนาดเล็กกว่า อาทิ กบ ตะกวด หรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็ก เช่น หนู เป็นต้น
การล่าเหยื่อของงูจงอางนั้นจะใช้วิธีซุ่มรอเหยื่อในสถานที่ที่เหยื่ออาศัยอยู่ เมื่อเหยื่อเลื้อยผ่านเข้ามาในบริเวณที่งูจงอางซุ่มดักรอ ก็จะพุ่งตัวเข้ากัดที่บริเวณลำคอของเหยื่ออย่างรวดเร็วแล้วจับกินเป็นอาหาร โดยที่มันสามารถกลืนเหยื่อที่มีขนาดใหญ่กว่าตัวของมันเองได้ และเมื่อการล่าเหยื่อสิ้นสุดลง งูจงอางจะต้องหาแหล่งน้ำเพื่อดื่มหลังจากที่กินอาหารเสร็จเรียบร้อยแล้ว ตามปกติ งูจงอางจะมีนิสัยที่ค่อนข้างดุร้าย แต่จะไม่ทำร้ายคน หรือสัตว์ที่เข้าใกล้หากไม่จวนตัว หรือเริ่มถูกทำร้ายก่อน
การปฐมพยาบาลเมื่อโดนงูจงอางกัด
- ทำความสะอาดบริเวณบาดแผลที่ถูกงูจงอางกัดด้วยยาฆ่าเชื้อ อาทิ แอลกอฮอล์ หรือทิงเจอร์ไอโอดีน
- แนะนำว่าไม่ควรนำเอาใบไม้ รากไม้ หรือสมุนไพรต่างๆ มาใส่ลงที่แผล เพราะจะทำให้แผลสกปรก อาจส่งผลให้เกิดการติดเชื้อและเป็นบาดทะยักได้
- เมื่อถูกงูจงอางกัดที่บริเวณแขน หรือขา ควรหลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวในบริเวณดังกล่าวให้น้อยที่สุด โดยใช้กระดาษแข็งๆ หรือไม้กระดาน รอง หรือดามเอาไว้
- ถ้าทำการขันเชนาะจะต้องใช้ผ้า ห้ามใช้เชือก หรือหนังยางรัดโดยเด็ดขาด โดยให้นำผ้ามาผูกให้แน่นเหนือบริเวณที่ถูกงูกัด ผูกให้แน่นพอประมาณพอที่จะเอานิ้ว 1 นิ้วสอดเข้าไประหว่างผ้ากับผิวหนังได้
- งดเว้นการดื่มของมึนเมา เพราะอาจส่งผลให้เกิดการอาเจียน หรือสำลัก อีกทั้งยังส่งผลปกปิดการแสดงอาการที่เกิดจากพิษงูได้
- อย่าตื่นตกใจมากจนเกินไป ผู้ที่พบต้องนำผู้ป่วยเดินทางไปพบแพทย์ยังโรงพยาบาล หรือสถานีอนามัยที่อยู่ใกล้มากที่สุด โดยอาจนำซากงูจงอางที่กัดไปด้วย (ถ้ามี) เพื่อความถูกต้องและประสิทธิภาพในการรักษา
ความแตกต่างระหว่าง งูจงอาง และ งูเห่า
ลักษณะทางกายภาพของ งูจงอาง
งูจงอาง เป็นงูพิษที่มีลักษณะหัวกลมมน เกล็ดที่อยู่ในบริเวณหัวจะใหญ่ มีเขี้ยว 2 เขี้ยวที่ขากรรไกรด้านบน หน้าตาดุดัน จมูกทู่ มองเผินๆ คล้ายกับงูสิงดง บริเวณขอบตาบนมีเกล็ดยื่นงองุ้มออกมาทำให้หน้าตาของงูจงอางอาจมองดูดุและน่ากลัว ส่วนบริเวณหางจะมีลักษณะคล้ายคลึงกันมากที่สุด มีม่านตากลม คอมีขนาดสมส่วน ลำตัวขนาดใหญ่เรียวยาว แผ่แม่เบี้ยได้เช่นเดียวกับงูเห่า อีกทั้งงูจงอางที่ยังโตไม่เต็มวัยจะมีขนาดลำตัวเท่ากับงูเห่าดง แต่จะมีขนาดยาวกว่า ทำให้คนทั่วไปที่พบเห็นและไม่เคยเห็นงูจงอางมาก่อนเข้าใจผิดว่าเป็นงูเห่า และเรียกว่างูเห่าดง
ลักษณะทางกายภาพของ งูเห่า
งูเห่า เป็นงูพิษที่มีขนาดลำตัวยาวประมาณ 1.2 - 2 เมตร โดยถูกพบงูเห่าที่มีลำตัวยาวที่สุดในโลกถึง 2.25 เมตร ส่วนหัวมีลักษณะกลมมน มีสีต่างกัน มีเกล็ดขนาดใหญ่บนศีรษะ เมื่อถูกรบกวนก็จะสามารถแผ่แม่เบี้ยได้กว่าง สั้น ซึ่งงูเห่าจะสามารถแผ่แม่เบี้ย รวมถึงพ่นพิษได้ตั้งแต่เกิดใหม่แต่มีปริมาณที่น้อยกว่า ส่วนคอจะมีดอกจันทร์ กลมมน เป็นงูที่ชอบอาศัยอยู่ตามบริเวณท้องไร่ท้องนา สามารถพบได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย งูประเภทเมื่อฉก จะฉกไปด้านหน้าเท่านั้น มักวางไข่ไว้ใต้ดิน
ข้อมูลเพิ่มเติม: Wikipedia.org, followhissteps.com
