เวลาออกกำลังกาย เพราะอะไรถึงเหนื่อย เหนื่อยเกิดจากอะไร - ถามตอบที่ Sanook! Guru

        อาการเหนื่อยเป็นอย่างไร ทุกคนคงประสบด้วยตนเองมาแล้ว อย่างน้อยก็เมื่อขณะที่เป็นเด็กแล้ววิ่งเล่นกับเพื่อนมากไปหน่อย ก็จะทำให้เกิดอาการเหนื่อย อาการเหนื่อยเป็นความรู้สึกที่เราต้องหายใจมากกว่าปกติ ร่วมกับความรู้สึกที่หายใจไม่ทัน หรือความรู้สึกที่หายใจลำบาก         การหายใจของเราตามปกติ เป็นผลจากการที่ศูนย์ควบคุมการหายใจในสมอง สั่งร่างกายให้ทำการหายใจให้เราเอง Involuntary Breathing ด้วยปริมาตรการหายใจเป็นไปตามความต้องการออกซิเจนที่ร่างกายต้องการใช้ เพื่อไปเผาไหม้อาหารให้เกิดเป็นพลังงาน การหายใจมี 2 ระยะ คือ ระยะการหายใจเข้า และการหายใจออก ในการหายใจเข้าอากาศที่เข้าไปจะนำออกซิเจนเข้าไปในปอด และถ่ายออกซิเจนให้กับเลือดที่ไหลมาที่ปอด และออกซิเจนก็จะซึมผ่านผนังถุงลมของปอดเข้าไปในเลือด เพื่อให้เลือดนำไปให้ร่างกายได้ใช้ ผลจากการใช้ออกซิเจนในการเผาไหม้อาหารจะมีของเสียเกิดขึ้น คือ คาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งจะถูกขับถ่ายเข้ามาในกระแสเลือด และไหลกลับไปยังปอดเพื่อขับถ่ายออกไปทางลมหายใจขณะที่หายใจออก ถ้าเราหายใจไม่พอร่างกายของเราก็จะขาดออกซิเจนสำหรับใช้ในร่างกาย และถ้าเป็นอย่างรุนแรงอาจทำให้ถึงตายได้ นอกจากนั้นการหายใจไม่พอทำให้การขับถ่ายคาร์บอนไดออกไซด์ลดลง ผลทำให้คาร์บอนไดออกไซด์คั่งในเลือด ทำให้เกิดภาวะกรดเกิน และอาจถึงตายได้เช่นกัน         กลไกการหายใจขณะหายใจเข้าปอดจะขยายตัวออก ตามโครงผนังทรวงอก ที่ขยายตัวมีปริมาตรเพิ่มขึ้น เป็นผลจากการที่กล้ามเนื้อกระบังลมหดตัวลดระดับลง และกล้ามเนื้อช่วยการหายใจที่เกาะยึดอยู่กับซี่โครงหดตัว ดึงกระดูกซี่โครงให้มาสู่ในระดับราบ ช่วยให้ปริมาตรในทรวงอกเพิ่มมากขึ้น ขณะหายใจเข้าออกซิเจนในอากาศ ซึ่งมีออกซิเจนสูงจะไหลลงสู่ปอด ขณะหายใจออกเป็นผลจากการที่กล้ามเนื้อกระบังลม และกล้ามเนื้อช่วยการหายใจคลายตัวลง ร่วมกับปอดจะหดตัวลงตามการยืดหยุ่นของปอด ทำให้กระบังลมเคลื่อนสูงขึ้นไปอยู่ในตำแหน่งเดิม และทรวงอกจะมีปริมาตรเล็กลง ความดันในปอดสูงขึ้น อาการจะไหลออกมา อากาศที่ออกมาจะมีคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นของเสียในร่างกายออกมาด้วย         การหดตัวของกระบังลม ทำให้กระบังลมซึ่งจะมีรูปโค้งขึ้น ลดระดับมาอยู่ในตำแหน่งราบซึ่งมีผลอย่างมากที่ทำให้ช่องทรวงอก มีการขยายตัวเพิ่มขึ้นทำให้ปอดขยายตัวออกตามเกิดความดันในถุงลมน้อยกว่าความดันของอากาศรอบตัวเรา อากาศจึงไหลเข้าสู่ปอดเป็นการหายใจเข้า การหายใจออกเป็นผลจากการที่กล้ามเนื้อของกระบังลมคลายตัวลง กระบังลมจะยืดตัวออกเป็นรูปโค้งขึ้นทำให้ช่องทรวงอกมีปริมาตรลดลง ร่วมกับปอดที่แฟบลงผลทำให้ความดันในถุงลมของปอดสูงกว่าความดันของอากาศรอบตัวเราผลทำให้อากาศในถุงลมไหลออกคือ การหายใจออก         ศูนย์ควบคุมการหายใจจะส่งสัญญาณให้เราหายใจมากหรือน้อย แล้วแต่ความต้องการออกซิเจนของร่างกาย แต่เราอาจหายใจเพิ่มขึ้นมากกว่าปกติก็ได้ถ้าศูนย์ควบคุมการหายใจถูกกระตุ้นให้ทำงานมากขึ้น หรือหายใจน้อยกว่าปกติก็ได้ถ้าศูนย์ควบคุมการหายใจถูกกด เช่นถูกกระตุ้นหรือถูกกดจากยา และเรายังสามารถบังคับตัวเราให้หายใจเพิ่มขึ้น หรือลดลงได้เช่นกันโดยไม่เกี่ยวกับปริมาณออกซิเจนที่ร่างกายใช้ Voluntary Breathing         ในภาวะปกติเราสามารถที่จะทำงานได้ทั้งวัน ถ้าเป็นการทำงานโดยใช้กำลังแบบธรรมดาทั่วๆ ไป เราจะไม่มีอาการเหนื่อยและไม่ต้องสั่งให้ตัวเราหายใจ ศูนย์ควบคุมการหายใจจะทำงานเป็นตัวสั่งควบคุมการหายใจเองโดยตลอด แต่เราจะรู้สึกเหนื่อยเมื่อต้องออกกำลังมากกว่าธรรมดาเช่น การวิ่ง เราจะวิ่งได้นานเท่าไร แล้วแต่ว่าการวิ่งนั้นวิ่งเร็วหรือวิ่งช้า ถ้าวิ่งเร็วก็เหนื่อยเร็ว ถ้าวิ่งช้าก็เหนื่อยช้า เพราะถ้าวิ่งเร็วร่างกายต้องใช้พลังงานมาก เราก็ต้องหายใจมาก ก็ทำให้เหนื่อยเร็ว ถ้าวิ่งช้าลงก็จะวิ่งได้นานขึ้นกว่าจะรู้สึกเหนื่อย ดังนั้นจะเห็นได้ว่าการที่จะเกิดอาการเหนื่อยนั้นขึ้นอยู่กับการทำงานของกล้ามเนื้อควบคุมการหายใจว่าต้องใช้พลังงานสูง คือ การออกแรง Intensity มากน้อยแค่ไหน และทำเป็นเวลานานเท่าไร Endurance การฝึกฝนบริหารตัวเอง Exercise Training จะทำให้เราสามารถทำงานโดยการออกแรงได้มากขึ้นและนานขึ้น เช่น พวกนักกีฬา เป็นต้น