นางเอกหนังไทยคนแรก - ถามตอบที่ Sanook! Guru

                สตรีผู้นั้นคือ นางสาวเสงี่ยม   นาวีเสถียร ได้แสดงในหนังเรื่อง นางสาวสุวรรณ ออกฉายเมื่อปี ๒๔๖๖ ปลายสมัยรัชกาล ที่ ๖ แม้หนังเรื่องนี้จะเป็นหนังไทย แต่ก็สร้างโดยชาวอเมริกันชื่อ เฮนรี แมกเร                 “ ซองคำถาม quot ค้นเรื่องนี้ได้จากข้อเขียนของ “ เรืองรภา quot ใน สตรีสาร เดือนมกราคม ๒๔๙๙ ซึ่งให้รายละเอียดและมีเกร็ดสนุกกว่าหนังสืออื่น ๆ จึงขอนำมาเล่าต่อดังนี้                 นางสาวเสงี่ยม   นาวีเสถียร ธิดาของพระยานาวีวนาศาสตร์รับราชการอยู่ในกรมมหรสพซึ่งอยู่ภายใต้บังคับบัญชาของพลเอกเจ้าพระยารามราฆพ เคยแสดงโขนเป็นตัวพระลักษมณ์ ตอนพระรามพระลักษมณ์ตัดจมูกนางสำมนักขา โดยเจ้าพระยารามราฆพเป็นผู้ฝึกสอนเอง และเลยถวายตัวเป็นข้าราชการในกรมมหรสพแต่นั้นมา ตอนนั้นเธอมีอายุเพียงเก้าขวบเท่านั้นนับว่าเป็นข้าราชการที่เยาว์ที่สุดคนหนึ่งในกรมมหรสพ                 การได้อยู่ในกรมมหรสพทำให้คุณเสงี่ยมมีความชำนาญในการฟ้อนรำและดนตรีไทยแทบทุกชนิด แต่ที่ชอบมากที่สุดคือจะเข้ ฝีมือในการฟ้อนรำของเธอเป็นที่ประจักษ์แก่คนทั่วไปในสมัยนั้น ต่อมาเมื่อสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงพระนิพนธ์ตำราฟ้อนรำไทยขึ้นเพื่อเป็นการเผยแพร่ศิลปะของไทย ก็ได้ขอให้เธอรำเป็นแบบ ถ่ายรูปลงพิมพ์ไว้ในหนังสือ                 นอกจากศิลปะการฟ้อนรำและดนตรีไทยที่ชอบ คุณเสงี่ยมไม่เคยคิดมาก่อนเลยว่าจะแสดงภาพยนตร์ และไม่เคยนึกฝันด้วยว่าจะได้รับเลือกให้แสดงเป็นตัวนางเอกในสมัยนั้น   เธอเล่าว่า ตอนนั้นได้ยินว่ามีฝรั่งชาวอเมริกันคนหนึ่งชื่อนายแมกเร   เข้ามาติดต่อขอพระบรมราชานุญาตจากรัชกาลที่ ๖ เพื่อขอถ่ายภาพยนตร์เกี่ยวกับขนบธรรมเนียมประเพณีและปูชนียสถานสำคัญในประเทศ และได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตแล้ว คุณเสงี่ยมได้ทราบว่านายแมกเรเลือกข้าราชการชายหญิงในกรมมหรสพแสดงด้วย ก็เมื่อเพื่อนคนหนึ่งผ่านไปที่บ้านถามว่าไม่ไปให้เขาเลือกแสดงหนังหรือ จึงทราบว่าเขากำลังเลือกตัวแสดงอยู่ในเวลานั้น                 บรรดาข้าราชการชายหญิงในกรมมหรสพที่ได้รับเลือกให้แสดงภาพยนตร์ของนายแมกเรขณะนั้นมีอยู่หลายคน   ในจำนวนนั้นมีพระนางเจ้าสุวัทนา   พระวรราชเทวี ซึ่งเวลานั้นยังไม่ได้เสกสมรสรวมอยู่ด้วย คุณเสงี่ยมเป็นคนสุดท้ายที่ได้รับเลือกเพราะหลังจากเลือกตัวแสดงไว้หมดแล้ว นายแมกเรได้ถามพระยานัฏกานุรักษ์ เจ้ากรมมหรสพขึ้นว่า quot ยังมีคนอีกไหม quot พระยานัฏกานุรักษ์จึงนึกขึ้นได้ว่ายังมีคุณเสงี่ยมอยู่อีกคนหนึ่งบังเอิญคุณเสงี่ยมก้าวขึ้นไปพอดี นายแมกเรถามขึ้นทันทีว่า quot คนนี้เป็นข้าราชการหรือเปล่า ” พอพระยานัฏกานุรักษ์ตอบว่าเป็น ก็เลือกทันที                 ขณะนั้นคุณเสงี่ยม อายุราว ๑๘ ปี   ถือว่ายังเป็นเด็กมากพอทราบว่าถูกเลือกให้แสดงภาพยนตร์และได้รับเลือกให้เป็นนางเอกเท่านั้น ก็ร้องไห้โฮออกมาทันทีด้วยความกลัว เพราะไม่เคยแสดง งานสังคมอะไรก็ไม่เคยออกกับเขา จะไม่เล่นก็ไม่ได้เพราะผู้ใหญ่บังคับ เวลาแต่งตัวออกไปถ่ายหนัง ก็รองไห้แล้วร้องไห้อีก ต้องผัดหน้ากันบ่อย ๆ และต้องทำตัวเองเหมือนตุ๊กตาสุดแต่เขาจะให้แต่งตัวอย่างไร กว่าจะเสร็จเรื่องก็ร้องไห้กันหลายพัก                 ภาพยนตร์เรื่อง นางสาวสุวรรณ   มีหลวงรามภรตศาสตร์แสดงเป็นพระเอก   หลวงภรตกรรมโกศลแสดงเป็นผู้ร้าย ใช้เวลาถ่ายทำหลายเดือน และต้องไปถ่ายที่ต่างจังหวัดหลายแห่งเป็นต้นว่า เชียงใหม่ หัวหิน การแสดงตอนหนึ่งที่ทำให้คุณเสงี่ยมลืมไม่ได้ก็คือ   ตอนที่นางเอกลงจากเครื่องบินแหวกผู้คนเข้าไปช่วยพระเอกซึ่งกำลังจะถูกประหารชีวิต ด้วยความรีบร้อนทำให้ปะทะเข้ากับดาบของเพชฌฆาตซึ่งเป็นดาบจริง ๆ เลือดไหลและเจ็บปวดมากถึงกับร้องไห้   ฝรั่งผู้ถ่ายพอใจฉากนี้มากกล่าวคำชมเชยว่าแสดงได้ดีจริง ๆ                 ภาพยนตร์เรื่อง นางสาวสุวรรณ เมื่อนำออกฉายในเมืองไทย ปรากฏว่าได้รับคำชมเชยจากเจ้านายและข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยเป็นอันมาก และเมื่อนำไปฉายในต่างประเทศก็ได้รับการต้อนรับอย่างดี เพราะเป็นภาพยนตร์ที่แสดงถึงขนบธรรมเนียมของไทยที่น่ารู้หลายอย่าง “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”