เรากำลังทำรายงานให้เจ้านายเราอยู่งานใหญ่ด้วยถ้าไม่ตอบภายในอาทิตย์นี้นะ บอกได้เลยว่าเราตกงานแน่ๆ เฮ้อ เซ็งอารมร์ง่ะวัยทำงานอย่างเรา ก็ช่วยๆกันตอบนะครับภายใน สาม วันนี้ต้องบอกให้ได้ ไม่งั้น ตาย อย่าหาว่าไม่เตือนล่ะ แหะๆ พูดเล่นน่า
เครื่องจักสาน “ ย่านลิเภา ” ซึ่งเป็นศิลปหัตถกรรมที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันรทรงคุณค่าของชนชาวไทย อยู่อีกด้วย เป็นงานฝีมือที่บรรจงสร้างสรรค์ด้วยความประณีต ละเอียดอ่อน สืบทอดสายใยแห่งฝีมือของบรรพบุรุษไทยต่อเนื่องกันมาช้านาน ย่านลิเภา หรือที่หลายคนมักจะเรียกว่า หญ้าลิเภา เป็นพืชจำพวกเฟิร์นที่มีลำต้นสีออกดำหรือน้ำตาลเข้ม เลื้อยใต้ดินและแทงใบสีเขียวลออตา ก้านใบเรียวเล็กคล้ายเส้นลวดที่ยาวมาก และส่วนนี้เองที่มีความเหนียวจนสามารถนำไปจักสานได้ เป็นพืชที่มีขีดจำกัดในการเจริญพันธุ์และเติบโตช้า ซึ่งภูมิอากาศที่เหมาะสมในการเจริญเติบโตนั้นต้องอยู่ในเขตร้อนชื้น ฝนฉ่ำ ชอบที่โล่งและมีลุ่มน้ำขัง ซึ่งลักษณะภูมิประเทศเช่นนี้นับวันจะหาได้ยาก แต่ก็พบได้บางแห่งในภาคใต้ คือ จังหวัดนราธิวาสและจังหวัดนครศรีธรรมราช จังหวัดนราธิวาสและจังหวัดนครศรีธรรมราชเป็นถิ่นที่มีชื่อเสียงในงานศิลปะจักสานย่านลิเภาเป็นอย่างยิ่ง แต่ก็มีความแตกต่างตรงรายละเอียดอยู่บ้าง ย่านลิเภา ของจังหวัดนราธิวาส เรียกขานในภาษาพื้นเมืองว่า “ ลิบูปาดี ” หรือ “ ลิบูซือนิง ” มีลักษณะใบเรียวเล็กเปรียบเสมือนเส้นไหม สีน้ำตาลเข้ม เป็นย่านลิเภาที่หายาก ผู้สร้างสรรค์งานจักสานย่านลิเภาในจังหวัดนราธิวาสส่วนใหญ่จะเป็นชาวไทยมุสลิม ใน โครงการมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพตามแนวพระราชดำริในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ การออกแบบการจักสานย่านลิเภาแทบทุกชิ้นจะเป็นลักษณะงานศิลปะที่สอดคล้องกับธรรมชาติ วิถีชีวิต และวัฒนธรรมท้องถิ่น เครื่องจักสานย่านลิเภาหลายชิ้นจึงมีลวดลายตามแบบไทยมุสลิม ผลงานที่ออกมาจึงมีความประณีต งดงาม อ่อนช้อย ย่านลิเภาของจังหวัดนราธิวาสจึงมีราคาค่อนข้างสูง สำหรับย่านลิเภาของจังหวัดนครศรีธรรมราชนั้น เป็นย่านลิเภาขนาดใหญ่ คล้ายเส้นด้ายป่าน เส้นจะใหญ่กว่า เมื่อนำมาจักสานลักษณะงานจะดูไม่อ่อนช้อยเท่าใดนัก ลวดลายที่ใช้มีไม่มาก คือจะเป็นลายมัดหมี่และลายไทยเป็นส่วนใหญ่ งานสร้างสรรค์ย่านลิเภาของจังหวัดนครศรีธรรมราช จึงนิยมนำมาทำเป็นกระเป๋าถือของสุภาพสตรี เพราะความแข็งแรงและคงทนของย่านลิเภานั่นเอง อย่างไรก็ตามงานจักสานย่านลิเภาของทั้งสองจังหวัดนี้ ก็มีความเป็นเอกลักษณ์ที่เหมือนกันนั่นคือ ความวิริยะอุสาหะ และถึงแม้ว่าย่านลิเภาจะเป็นเพียงพืชที่มาจากพื้นดิน แต่ก็เปรียบเสมือนบุคคลที่มีความรู้ มีปัญญาจนได้รับการเชิดชูคุณค่า ย่านลิเภาจึงกลายมาเป็นงานจักสานที่มีราคาเกินกว่าค่าที่มาจากพื้นดิน ย่านลิเภาเป็นพืชเศรษฐกิจ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระราชทานพระราชดำรัสแก่คณะบุคคลต่างๆ ที่เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ถวายชัยมงคลในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย พระราชวังดุสิต เมื่อวันที่ ๑๑ สิงหาคม ๒๕๒๔ ความตอนหนึ่งว่า quot ย่านลิเภานี้เป็นศิลปะเก่าแก่ของบรรพบุรุษของเรา แล้ววัตถุดิบนี้ก็เกิดขึ้นเองภายในประเทศ คือทางภาคใต้ที่ฝนมาก ตัวย่านลิเภานั่นก็คือเป็นวัชพืชชนิดหนึ่ง ที่ขึ้นเอง รกโดยธรรมชาติใต้ต้นยาง ใต้สวนยาง ปิดดินให้ชุ่มชื่น และที่ภาคใต้ใช้ได้ดี เพราะว่าฝนตกมากทำให้เกิดควา ม เหนียว ทำให้เส้นเหนียว แล้วก็อยู่ได้เป็นร้อยปี อันนี้ที่คนญี่ปุ่นว่าเป็นลักษณะพิเศษของย่านลิเภา ถ้าแม้นว่าทิ้งให้แก่กับต้นแล้ว ใยเรียกว่าพูดได้ว่าเป็นพืชเศรษฐกิจที่ยอดเยี่ยมที่สุดของเมืองไทย quot ผลิตภัณฑ์ย่านลิเภาเป็นงานฝีมือชั้นเยี่ยมของราษฎรภาคใต้ ทำกันมาตั้งแต่สมัยต้นรัตนโกสินทร์ แล้วแพร่หลายจากนครศรีธรรมราชเข้ามาในกรุงเทพฯ สมัยรัชกาลที่ ๒ และได้รับความนิยมมากในสมัยรัชกาลที่ ๕ เจ้านายฝ่ายในและขุนนางชอบสั่งทำกระเป๋าย่านลิเภาจากนครศรีธรรมราชกันมาก เมื่อสมัยสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงส่งเสริมให้สมาชิก ศิ ลปาชีพในภาคใต้ฟื้นฟูงานจักสานย่านลิเภาขึ้นมาใหม่ พระราชทานคำแนะนำให้พัฒนาฝีมือขึ้นเรื่อยๆ จนงดงาม ทรงรับซื้อผลิตภัณฑ์ย่านลิเภาให้มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าฯ สิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ นำออกจำหน่าย ได้รับความนิยมอย่างสูงทั้งจากชาวไทยและชาวต่างประเทศ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงห่วงใยในการนำย่านลิเภามาเป็นวัตถุดิบในงานศิลปาชีพเป็นจำนวนมาก จึงพระราชทานพระราชดำริให้ราษฎรภาคใต้ปลูกย่านลิเภาคืนธรรมชาติ เพื่ออนุรักษ์ย่านลิเภามิให้สูญพันธุ์ เมื่อเสด็จแปรพระราชฐานไปประทับที่ทักษิณราชนิเวศน์ เพื่อเยี่ยมราษฎร ก็เสด็จพระราชดำเนินไปทดอดพระเนตรพื้นที่ที่ย่านลิเภาขึ้นเองตามธรรมชาติ ดังพระราชดำรัสพระราชทานแก่คณะบุคคลต่างๆ ที่เข้าเฝ้าฯ ถวายชัยมงคลในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย เมื่อวันที่ ๑๐ สิงหาคม พ ศ ๒๕๒๗ ความตอนหนึ่งว่า quot การเก็บย่านลิเภานี่เป็นของจำเป็นมาก ที่จะต้องเก็บเป็น วิธีเก็บทำอย่างไรถึงจะเก็บได้อยู่นาน และสามารถส่งมาสนับสนุนทางกรุงเทพฯ โดยที่ไม่กรอบและแตก ขาดไปเสียก่อน การที่เราทดลองปลูกย่านลิเภา เพราะว่าใช้อย่างเดียว ก็นับวันมีแต่จะหมดไป ก็พยายามที่จะสนับสนุนให้ชาวบ้านปลูก แล้วก็ได้รับความช่วยเหลือจากชาวบ้านเป็นอย่างดี ในการพยายามปลูกรักษาย่านลิเภา นี่ข้าเพเจ้าทดลองไปดูพรุ บุกเข้าไปในพรุ โดยมีพี่น้องลูกเสือชาวบ้านกล้าหาญ ช่วยกันลุยลงไป ขนาดใส่รองเท้ายางหนายังโดนหนามตำทะลุเกือบถึงที่เท้า อันนี้เป็นเส้นลิเภาดำ ที่จะขึ้นเฉพาะในพรุหรือริมๆ พรุ แล้วก็เพื่อดูพันธุ์ไม้ต่างๆ ที่ขึ้นในพรุ ซึ่งอาจจะเป็นประโยชน์แก่ชาวบ้านในการยังชีพของเขาให้อยู่ได้ดี ลิเภาสีน้ำตาล มักจะขึ้นบนเขา ลิเภาสีนาก ก็ขึ้นบนเขา ชาวบ้านเหล่านี้นับว่าเป็นครูอยู่ในตัว เพราะเขาเองจะบอกได้ว่าลิเภาชนิดไหน ประไหมสุหรีจะต้องไปเก็บที่ไหนเขาจะบอกให้ ก็ได้อาศัยความสามารถ ความร่วมมือของเขา ทำให้มูลนิธิศิลปาชีพประสบความสำเร็จได้ quot ที่มา ที่มา
ร่วมเป็นแฟนเพจเรา บน Facebook..ได้ที่นี่เลย!!
สงวนลิขสิทธิ์ © บริษัท เทนเซ็นต์ (ประเทศไทย) จำกัด
