กำเนิดตุ๊กตา - ถามตอบที่ Sanook! Guru

ทราบจ้ะ                   รูปปั้นเล็ก ๆ ของผู้หญิงร่างท้วม อันเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ เป็นแบบมาตรฐานของตุ๊กตาโบราณ และเป็นต้นฉบับของตุ๊กตาสมัยใหม่ รูปปั้นเหล่านี้มีทรวงอกใหญ่ หน้าท้องโป่งพองราวกับมีครรภ์ ปั้นขึ้นจากดินเหนียวเมื่อราว ๔๐ ๐๐๐ ปีมาแล้ว   โดย |โฮโมเซเปียนส์| หรือมนุษย์รุ่นแรก                   เมื่อคนในยุคแรกเริ่มบอกเล่าตำนานอภินิหารของเทพเจ้าและสร้างวิหารเพื่อบูชาเทพเจ้าทั้งชายและหญิงขึ้น   การสร้างตุ๊กตาจากขี้ผึ้ง หิน เหล็ก หรือสำริด ให้มีลักษณะเหมือนกับเทพเจ้าทั้งหลายก็เกิดขึ้นตามมา ตัวอย่างเช่นในประเทศอินเดียราว ๒ ๐๐๐ ปีก่อนคริสต์ศักราช มีการปั้นรูปพราหมณ์ขี่หลังห่านพระศิวะขี่วัวกระทิง และพระมเหสีอุมาเทวีขี่เสือ เป็นต้น ช่วงเวลาเดียวกันในประเทศอียิปต์มีการฝังกล่อง ซึ่งบรรจุตุ๊กตาไว้เต็มไปพร้อม ๆ   กับศพของผู้สูงศักดิ์   โดยจินตนาการว่าตุ๊กตาเหล่านี้เป็นคนรับใช้ที่จะตามไปคอยปรนนิบัติรับใช้ผู้ตายในภพหน้า                   ตุ๊กตารูปบูชาเริ่มเปลี่ยนมาเป็นตุ๊กตาของเล่นเมื่อรูปปั้นเล็ก ๆ เหล่านี้ถูกทำขึ้นมาเพื่อเป็นตัวแทนของคนธรรมดาสามัญบ้าง เช่น   รูปคนรับใช้ชาวอียิปต์ เพราะในสมัยนั้นถ้าเด็กเอารูปสักการะมาเล่นจะเป็นการลบหลู่ของสูง แต่ถ้าเป็นเพียงรูปปั้นของมนุษย์เดินดินเท่านั้น   คนทั่วไปก็ยอมรับได้ ตุ๊กตาของเล่นในยุคแรกที่พบในดินแดนตะวันออกกลางและใกล้รวมทั้งในโลกตะวันออกไม่เคยอยู่ในรูปของเด็กทารกเหมือนกับตุ๊กตาในสมัยปัจจุบัน แต่มักจะอยู่ในรูปของผู้ใหญ่ตัวเล็ก ๆ และในขณะที่ตุ๊กตาทารกในปัจจุบันไม่บ่งบอกเพศที่แน่ชัด อาจพอคาดเดาเพศได้จากความยาวของผม หรือสันของเสื้อผ้า เพศของตุ๊กตาโบราณจะเห็นได้ชัดเจนกล่าวคือ ตุ๊กตาผู้หญิงโดยทั่วไปจะมีทรวดทรงองค์เอว ส่วนตุ๊กตาผู้ชายจะมีอวัยวะเพศแสดงอยู่ด้วย เพราะในสมัยนั้นถือกันว่าเป็นเรื่องปกติที่รูปแทนตัวมนุษย์ผู้ใหญ่จะแสดงรายละเอียดที่ถูกต้องเหมือนจริง                   ในราวปี ๕๐๐ ก่อนคริสตกาล ทั้งกรีก และโรมันมีตุ๊กตาของเล่นซึ่งแขนขาขยับเคลื่อนไหวได้และมีผมทำจากผมคนจริง ๆ ข้อต่อตรงสะโพก บ่า ข้อศอก และหัวเข่าเชื่อมกันไว้ด้วยเข็มหมุด   ตุ๊กตากรีกส่วนใหญ่ในสมัยนั้นเป็นตุ๊กตาผู้หญิงซึ่งนิยมเล่นกันมากในหมู่เด็กผู้หญิง และถึงแม้ว่าช่างชาวโรมันจะทำตุ๊กตาดินเหนียวและขี้ผึ้งออกมาให้เด็กผู้ชายเล่นด้วย   ก็มักจะทำเป็นรูปตุ๊กตาทหารเท่านั้นดังนั้นอาจกล่าวได้ว่า   ความแตกต่างทางพฤติกรรมพื้นฐานระหว่างเพศหญิงและเพศชายได้ถูกกำหนดขึ้นอย่างน้อยก็ ๒ ๕๐๐ ปี มาแล้วในกรีก แผ่นหินเหนือหลุมฝังศพจำนวนหนึ่งมีคำจารึกของเด็กหญิง   ซึ่งเสียชีวิตในวัยเยาว์มอบมรดกอันได้แก่ตุ๊กตาจำนวนมากให้แก่เพื่อน ๆ ของเธอ                   การเปลี่ยนแปลงจากตุ๊กตาผู้ใหญ่มาเป็นตุ๊กตาทารกไม่มีหลักฐานอธิบายไว้มากนัก หลักฐานเก่าเท่าที่มีอยู่แนะว่า ตุ๊กตาทารกวิวัฒนาการขึ้นในยุคกรีกโบราณ ศตวรรษที่ ๓ ก่อนคริสตกาล   เมื่อช่างเริ่มประดิษฐ์ |ทารกน้อย| วางลงในวงแขนของตุ๊กตา|คุณแม่|   ปรากฏว่าในเวลาไม่นานนักความนิยมในตุ๊กตาทารกมีมากกว่าตุ๊กตาผู้ใหญ่   การศึกษาจิตวิทยาสมัยใหม่ช่วยอธิบายความเปลี่ยนแปลงข้อนี้ได้   เพราะเมื่อให้เด็กผู้หญิงเลือกระหว่างตุ๊กตาผู้ใหญ่กับตุ๊กตาทารก เด็กจะเลือกตุ๊กตาทารกเหมือนกันหมดโดยมองว่าตุ๊กตาเป็น |ทารกน้อย| ของเธอเอง และมองตัวเองเป็นเสมือน |คุณแม่|   เป็นการแสดงบทบาทความสัมพันธ์ช่วงต้นระหว่างตัวเด็กกับมารดาขึ้นใหม่                   เมื่อเริ่มยุคคริสเตียน เด็กชาวกรีกและโรมันก็เริ่มเพลิดเพลินกับการเล่นตุ๊กตาไม้และตุ๊กตาดินเหนียวระบายสีที่เคลื่อนไหวได้เด็ก ๆ จะเล่นแต่งตัวให้ตุ๊กตาด้วยเสื้อผ้าชุดจิ๋ว และจัดวางเครื่องเรือนในบ้านตุ๊กตาอย่างสนุกสนาน “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”