ฃ ขวดกับ ฅ คนหายไปตั้งแต่เมื่อไร - ถามตอบที่ Sanook! Guru

รศ ดร คุณหญิงสุริยา   รัตนกุล ผู้เขียนหนังสือ ฃ ฅ   หายไปไหน ได้ศึกษาความเป็นมาของพยัญชนะทั้งสองตัวนี้ และชี้ ให้เห็นว่า หากเริ่มนับตั้งแต่ที่พบ ฃ ฅ ในศิลาจารึกสมัยสุโขทัยเป็นครั้งแรก   จนถึงการประกาศเลิกใช้   ฃ ฅ   ในปทานุกรม พ ศ   ๒๔๗๐   และพจนานุกรม   พ ศ ๒๔๙๓ เป็นเกณฑ์ พยัญชนะทั้งสองมีที่ใช้อยู่ในภาษาไทยนานถึง ๗๐๐ ปี หากแต่อัตราการใช้ และความแม่นยำที่ใช้แตกต่างกันไปตามยุคสมัย เดิม ฃ ฅ เป็นพยัญชนะแทนเสียงซึ่งเคยใช้กันมาแต่เดิม ซึ่งแตกต่างจากเสียง ข และ ค แต่เสียงนี้ได้หายไปในระยะหลังเป็นเหตุให้พยัญชนะทั้งสองตัวหมดความสำคัญลงในภาษาไทย ปัจจุบัน เมื่อครั้งที่มีการประดิษฐ์พิมพ์ดีดภาษาไทยขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ ศ ๒๔๓๔ ผู้ประดิษฐ์ได้ตัดตัว ฃ ฅ   ทิ้งไป ด้วยเหตุว่าพื้นที่บนแป้นพิมพ์ดีดไม่เพียงพอ และยังให้เหตุผลว่าเป็นพยัญชนะที่   “ ไม่ค่อยได้ใช้และสามารถทดแทนด้วยตัวพยัญชนะอื่นได้ ” นี่อาจเป็นครั้งแรกที่พยัญชนะ ฃ ฅ ถูก “ ตัดทิ้ง ” อย่างเป็นทางการ ส่วนครั้งต่อ ๆ มาก็คือการประกาศงดใช้ ฃ ฅ สมัยจอมพล ป พิบูลสงคราม เมื่อครั้งปรับปรุงภาษาไทยให้เจริญก้าวหน้าในยุครัฐนิยม รวมถึงการประกาศเลิกใช้ในปทานุกรมและพจนานุกรมดังกล่าวแล้ว มีข้อน่าสังเกตว่า   แต่ก่อนพยัญชนะ ฅ   ไม่ได้ใช้ในคำว่า คน เลย ฅ ใช้ในคำ ฅอ ฅอเสื้อ เป็นอาทิ ความสับสนในเรื่องนี้คงเกิดมาจาก ก ไก่ คำกลอน ผลงานของครูย้วน ทันนิเทศ ในหนังสือแบบเรียนไว เล่ม ๑ ตอนต้น พ ศ ๒๔๗๓ ที่แต่งว่า   “ ฅ   ฅนโสภา ” แล้วต่อมาหนังสือ ก ไก่ ฉบับประชาช่าง ก็แต่งว่า   “ ฅ ฅนขึงขัง ” ซึ่งเป็น ก ไก่ คำกลอนฉบับที่คนรุ่นปัจจุบันคุ้นเคยที่สุด แล้วก็เลยพลอยเข้าใจว่า ฅ   ใช้ในคำว่า คน “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”