ศาลาเฉลิมกรุงโรงหนังติดแอร์แห่งแรกของเอเอยเชีย - ถามตอบที่ Sanook! Guru

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานทุนทรัพย์ส่วนพระองค์จำนวนถึง ๙ ล้านบาท เพื่อสร้างโรงมหรสพที่ทันสมัยและใหญ่ที่สุดของเอเชียในยุคนั้น และพระราชทานนามโรงมหรสพเพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้ออกแบบ หม่อมเจ้าสมัยเฉลิม   กฤดากร และเป็นอนุสรณ์แห่งงานเฉลิมฉลองกรุงเทพฯ ๑๕๐ ปี   ว่า   quot ศาลาเฉลิมกรุง quot   จุดเด่นของศาลาเฉลิมกรุงก็คือระบบปรับอากาศ นับได้ว่าเป็นโรงมหรสพแห่งแรกในเอเชียที่ติดตั้งเครื่องปรับอากาศ   ซึ่งเป็นสิ่งทันสมัยในยุคนั้น เครื่องปรับอากาศที่นำมาใช้เป็นเครื่องปรับอากาศระบบ Chilled Water System ซึ่งเป็นระบบไอน้ำรุ่นแรกจากสหรัฐอเมริกา ศาลาเฉลิมกรุงนำเครื่องปรับอากาศระบบนี้มาใช้หลังจากที่สหรัฐอเมริกาคิดระบบเครื่องปรับอากาศได้เพียง ๑๓ ปีเท่านั้น   ม ร ว ถนัดศรี   สวัสดิวัตน์   เล่าเรื่องโรงหนังติดแอร์ไว้ว่า   quot เมื่อก่อนโรงหนังเป็นโรงฝาสังกะสีมีพัดลม เวลานั่งดูนี่จะรู้สึกร้อนมากเหมือนอยู่ในโกดังสังกะสี จนกระทั่งมามีโรงหนังเฉลิมกรุงนี่แหละ ผมยังจำได้ตอนที่เปิดโรงหนังครั้งแรกผมอายุเจ็ดขวบ เข้าไปดูหนังนั่งหนาวสั่นเลย เพราะขนาดหน้าหนาวของเมืองไทยก็ยังหนาวไม่เท่าแอร์ในโรงหนังเฉลิมกรุง ”   นอกจากเรื่องเครื่องปรับอากาศแล้ว ศาลาเฉลิมกรุงยังเด่นในด้านการออกแบบและการก่อสร้างอาคารอาคารศาลาเฉลิมกรุงจัดว่าเป็นอาคารรูปแบบสากลสมัย   International Style หรือ Modern Style หรือที่สถาปนิกรุ่นหลังเรียกว่า Contemporary Architecture ตัวอาคารมีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมทรงสูงตระหง่านมั่นคงผึ่งผายตามสไตล์ตะวันตก แต่การออกแบบตกแต่งภายใน หม่อมเจ้าสมัยเฉลิมกฤดากร ได้นำความงดงามประณีตและความละเอียดอ่อนของศิลปกรรมไทยมาใช้ผสมผสานกับสถาปัตยกรรมตะวันตกได้อย่างลงตัว   ในส่วนโครงสร้าง นายนารถ   โพธิปราสาท ได้คำนวณน้ำหนักอย่างดีเยี่ยม ใช้โครงสร้างภายในเป็นตัวรับน้ำหนักแทนการใช้ผนังรับน้ำหนักอย่างสถาปัตยกรรมไทย โดยแบ่งส่วนอาคารรอบห้องโถงใหญ่ให้เป็นห้องเล็กห้องน้อย เพื่อใช้ผนังและเสาย่อยของแต่ละห้องเป็นตัวช่วยพยุงน้ำหนัก   โครงสร้างของอาคารศาลาเฉลิมกรุงมีความมั่นคงแข็งแรงมาก เพราะใช้วิธีวางฐานรากแบบแปลนด้วยการตอกเสาเข็มแบบเป็นกลุ่ม ประกอบกับโครงสร้างภายในที่ใช้โครงเหล็กอันแข็งแรง มีคุณสมบัติในการรับน้ำหนักดีเยี่ยม โครงเหล็กนี้เป็นเหล็กในลักษณะเดียวกับโครงสร้างเหล็กของสะพานพุทธฯ ที่มีขนาดใหญ่ และอาศัยการต่อเหล็กโดยใช้นอตแบบเดียวกัน จึงทำให้โครงสร้างของอาคารศาลาเฉลิมกรุงมีความมั่นคงแข็งแรงยิ่งขึ้น กล่าวกันว่าขณะเกิดสงครามโลกครั้งที่ ๒ ประชาชนเชื่อว่าศาลาเฉลิมกรุงเป็นแหล่งหลบภัยที่ปลอดภัย ทั้งที่กรมป้องกันภัยทางอากาศมิได้รับรองว่าเป็นที่หลบภัยแต่ประการใดแต่เมื่อสัญญาณหวอเตือนภัยทางอากาศดังขึ้น ก็จะมีผู้คนมาอาศัยหลบภัยที่ศาลาเฉลิมกรุงกันเนืองแน่น   ปัจจุบันศาลาเฉลิมกรุงได้รับการตกแต่งใหม่ให้สวยงามขึ้นเคยจัดแสดงโขนอยู่ระยะหนึ่ง ภายหลังใช้เป็นสถานที่จัดกิจกรรมบันเทิงต่าง ๆ ทั้งภาพยนตร์ ละคร คอนเสิร์ต ฯลฯ “ ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม สำนักพิมพ์สารคดี ”